4.3. 'VRT' als kwaliteitslabel voor het gehele aanbod en koepel voor digitaal aanbod

4.3.1. De VRT rapporteert jaarlijks over haar beleid inzake kwaliteit, onpartijdigheid, beroepsethiek en integriteit

Kwaliteit

De VRT streeft naar kwaliteit op verschillende vlakken:

a) het inspelen op de behoeften van de mediagebruikers (functionele kwaliteit).

b) het realiseren van sociaal-maatschappelijke relevantie (publieke kwaliteit);

Functionele kwaliteit

De VRT streeft ernaar om met haar aanbod tegemoet te komen aan de behoeften van de mediagebruikers. Het realiseren van deze functionele kwaliteit is af te leiden uit verschillende dimensies:

Bereik:

De VRT wil zoveel mogelijk mensen bereiken, los van hun afkomst, leeftijd, geslacht of opleidingsniveau. Zowel met het totale aanbod (totaalbereik en bereik per doelgroep), als met het volledige informatieaanbodbereikt de VRT een groot aandeel van de bevolking. Volgens de beheersovereenkomst moet de openbare omroep 85% van de totale bevolking in Vlaanderen bereiken en 75% van elke relevante bevolkingsgroep. Dat doel wordt over de hele lijn gehaald.

In 2020 bereikte de VRT met haar aanbod op weekbasis 90,2% van de Vlaamse bevolking, evenveel als in 2019. (16 jaar en ouder) (cf. supra).

  • Eén, Canvas en Ketnet bereikten dagelijks samen gemiddeld 2.762.049 Vlamingen (ten opzichte van 2.643.256 in 2019).
  • VRT-televisie haalde een marktaandeel van 37,6% (ten opzichte van 36,6% in 2019).
  • Eén haalde een marktaandeel van 30,9%; voor Canvas was dit 5,4% en Ketnet haalde een maktaandeel van 1,2%.
  • 81,5% van het kijken naar VRT-Televisie gebeurde live (ten opzichte van 83,6% in 2019), 18,5% was uitgesteld kijken (ten opzichte van 16,4% in 2019). De dagelijkse live kijkduur naar VRT-televisie bedroeg gemiddeld 1 uur en 58 minuten, 11 minuten meer dan in 2019. Die stijging was voornamelijk het gevolg van de coronacrisis, waardoor mensen minder tijd konden besteden aan sociale activiteiten.
  • Uitgesteld kijken naar VRT-televisie-aanbod kon op verschillende manieren:
    • via de platformen van de distributeurs (zoals Proximus en Telenet);
    • via streamingplatformen (zoals Streamz en Netflix);
    • via Net Gemist (een abonnementsformule) en Ooit Gemist (een aanbod-tegen-betaling van recente programma’s en oudere series);
    • via VRT NU (de online videospeler van de VRT).

De VRT-aanbodsmerken bereiken de Vlamingen ook via de sociale media. De hoofdmerken bereikten eind 2020 2.780.360 Facebookfans (niet ontdubbeld), 5,1% meer dan eind 2019. Eén was het VRT-merk met de meeste fans (558.655), gevolgd door Studio Brussel (503.291) en Sporza (470.802). Op Twitter hadden de aanbodsmerken in totaal 1.695.480 volgers (niet ontdubbeld), 2,5% meer dan eind 2019. VRT NWS kende de meeste volgers (467.601), Studio Brussel het tweede meest (395.628). De grootste stijging qua bereik haalden de VRT-merken op Instagram: eind 2020 waren er in totaal 1.419.496 volgers op dit platform, 51,2% meer dan eind 2019. VRT NWS bereikte het meeste volgers op Instagram (221.530), gevolgd door Studio Brussel (214.236), Sporza (185.193) en Eén (181.248).

  • De omroep stelde ook fragmenten ter beschikking voor websites van andere mediabedrijven en organisaties (via het zogenaamde syndicatieplatform), goed voor 5.161.579 opgestarte fragmenten (ten opzichte van 7.338.872 in 2019).
  • On demand kijken via VRT NU kende een grote groeisprong dankzij de coronacrisis. 120.708.377 video’s werden doorheen het jaar gestart, bijna 70% meer dan in 2019. Het gratis platform werd in 2020 voor steeds meer mensen een belangrijke manier om het VRT-videoaanbod te bekijken. De VRT NU-app werd (op datum 31 december 2020) reeds 1.133.399 keer gedownload (eind 2019 was dat nog maar 618.680 keer).
  • Vlamingen konden in 2020 binnen Europa via VRT NU naar het audiovisuele VRT-aanbod kijken (overeenkomstig de Europese Portabiliteitsverordening). Buiten Europa kon een beperkt aanbod aan VRT-programma’s ook via de videospeler bekeken worden (afhankelijk van de beschikbare rechten). Alle VRT-radiozenders en extra -radiostromen zijn wereldwijd online beluisterbaar via Radioplus.be en de VRT-radioapps.
  • Radio bereikte in 2020 dagelijks 4.361.749 Vlamingen (of 77,3% van de personen van 12 jaar of ouder) (ten opzichte van 4.358.449 (of 77,9%) in 2019). Op weekbasis waren dat 5.206.819 personen (of 92,0%) (ten opzichte van 5.120.943 (of 91,5%) in 2019).
  • 2.970.097 Vlamingen luisterden in 2020 op dagbasis naar VRT-Radio (52,6%) (ten opzichte van 2.957.787 in 2019 (of 52;8%)), 3.973.058 op weekbasis (70,4%) (ten opzichte van 3.932.289 in 2019 (of 70,2%)).
  • De VRT-radionetten (inclusief digitale radiostromen) haalden samen een marktaandeel van 62,4% (ten opzichte van 61,9% in 2019) op de gehele Vlaamse populatie (ouder dan 12 jaar) (niet enkel in de doelgroep die commercieel het meest interessant is).
  • In 2020 was Radio 2 de zender met het grootste marktaandeel (30,6%). MNM, Studio Brussel, en Radio 1 haalden op jaarbasis een marktaandeel van respectievelijk 9,8%, 9,7% en 8,6%. Klara haalde een marktaandeel van 2,0%.
  • In 2020 kon CIM voor het eerst betrouwbare data verzamelen over het online luisteren naar het VRT-radioaanbod. Daaruit blijkt dat Radio 1 kon rekenen op gemiddeld 69.363 unieke streamers per dag, Radio 2 op 73.319 streamers, Klara 14.482 streamers, Studio Brussel 67.454 streamers en MNM 41.292 streamers. De meest gestreamde extra digitale radiostroom was MNM Hits, met gemiddeld 10.963 streamers per dag.
  • Het gemiddeld aantal unieke browsers per dag van alle VRT-websites en -apps samen nam verder toe: van 1.486.776 in 2019 tot 2.080.588 in 2020, of een stijging met 39,9%. (In januari 2020 waren er dagelijks gemiddeld 1.775.512 unieke browsers. In december was dat opgelopen tot gemiddeld 2.253.904 unieke browsers.)
  • Voor alle VRT-websites en -apps van de aanbodsmerken nam het gemiddeld aantal unieke browsers per dag toe :
    • VRT NWS: een stijging met 74,3% tot 960.009 (550.714 in 2019);
    • Sporza: een stijging met 1,5% tot 459.319 (452.675 in 2019) ;
    • VRT NU: een stijging met 57,4% tot 198.294 (125.990 in 2019) ;
    • Eén: een stijging met 16,5% tot 153.487 (131.772 in 2019) ;
    • Radio 2: een stijging met 75,8% tot 102.142 (58.103 in 2019);
    • Ketnet: een stijging met 13,4% tot 67.018 (59.121 in 2019) ;
    • Radio 1: een stijging met 69,8% tot 53.467 (31.488 in 2019);
    • MNM: een stijging met 14,1% tot 47.570 (41.708 in 2019);
    • Studio Brussel: een stijging met 14,3% tot 46.506 (40.688 in 2019);
    • Klara: een stijging met 30,4% tot 11.537 (8.850 in 2019).

Waardering:

De waardering van de Vlaamse mediagebuiker over het informatieaanbod van de VRT werd reeds eerder in dit document besproken.

De kijkers waardeerden het televisieaanbod van de VRT. Eén en Canvas kregen beide een gemiddeld waarderingscijfer van 8,2 (ten opzichte van 8,1 voor beide in 2019).

De Eén-programma’s die het hoogste gewaardeerd werden, waren heruitzendingen van de fictiereeksen Witse (9,0) en Salamander (9,0), een aflevering van La Trève (8,9), een aflevering van Balthazar (8,9), een aflevering van Band of Brothers (8,9), een uitzending van Down the Road (8,9) en de documentairefilm De Stig (8,9).

Voor Canvas waren dat een aflevering van The Handmaid’s Tale (9,0), Made in Auschwitz (9,0), een aflevering van Chernobyl (8,9), een aflevering van Big Little Lies (8,9) en een aflevering van My Brilliant Friend (8,9).

De luisteraars van VRT-radio waardeerden het aanbod. De waarderingscijfers voor de radiomerken waren: Radio 1: 8,0, Radio 2: 8,3, MNM: 8,1, Studio Brussel: 7,8 en Klara: 8,2 (ten opzichte van Radio 1: 8,2; Radio 2: 8,2; MNM: 8,1; Studio Brussel: 8,1 en Klara: 8,1 in 2019). De best gewaardeerde radioprogramma’s per aanbodsmerk waren: Touché op Radio 1 (8,5), De Pré Historie op Radio 2 (8,9), Klassiek leeft op Klara (8,5), De tijdloze op zondag op Studio Brussel (8,5) en Ultratop50 op MNM (8,5).

Feedback van klanten:

De VRT publiceert elk jaar een klachtenrapport. Dat is publiek te raadplegen op haar bedrijfswebsite.

In 2020 is er een toename met 8,84% van klantencontacten en klachten. In 2019 was de afwezigheid van bepaalde zaken zoals een drukke sportzomer of de invoering van een geoblock op VRT NU een verklaring voor de toenmalige daling. De stijging die we zien in 2020 is in grote mate te wijten aan de coronapandemie.

In 2020 nam het aantal klachten die behandeld worden door de VRT-klantendienst toe met 22,7%. Ten opzichte van het totaal aantal klantencontacten nam het aandeel klachten toe van 25,0% in 2019 naar 28,1% in 2020. 2.239 klantencontacten hadden betrekking op de coronacrisis, waarvan 390 beschouwd werden als klachten.

Ook het aantal klachten die gericht zijn aan de ombudsman van de VRT-nieuwsdienst nam toe met 94,1%, hoewel het relatieve aandeel ten opzichte van het totaal aantal contacten afnam van 70,0% in 2019 naar 59,2% in 2020.

Naast de klachten registreerde de VRT-Klantendienst 22.694 contacten in 2020 (ten opzichte van 21.770 in 2019). Elk contact van een mediagebruiker waarbij een klacht wordt geformuleerd, wordt door de VRT als een klacht beschouwd of die nu binnenkomt via de “officiële klachtenprocedure” of via de gewone contactenmodule van de VRT-klantendienst. Omgekeerd is het ook zo dat als via de “officiële klachtenprocedure” geen klacht maar een vraag binnenkomt, dat als gewoon contact wordt gecatalogeerd.

Een greep uit de feedback van klanten:

  • Het aantal klachten in de categorie ‘Technologie’ blijft relatief stabiel ten opzichte van 2019. De doorgevoerde verbeteringen op basis van het klachtenrapport van 2018 leiden nog steeds tot positieve resultaten. Zo registreerde VRT 5.092 dossiers in 2020 ten opzichte van 4.923 in 2019. Ongeveer een vierde van deze dossiers komt in 2020 binnen via de klachtenprocedure.
  • In 2020 werden 5.972 dossiers behandeld met betrekking tot het net Eén, waarvan 2.114 klachten. Dat is bijna 56% meer dan in 2019. Dat hoge cijfer is grotendeels het gevolg van een georganiseerde campagne naar aanleiding van een uitzending van First dates in april.
  • In 2020 behandelde VRT in totaal 1.113 dossiers over Sporza, waarvan 430 klachten. Dat zijn er beduidend minder dan in 2019 en 2018. In tegenstelling tot wat sportliefhebbers van 2020 hadden verwacht, was het geen druk sportjaar: geen Olympische Spelen, geen Europees kampioenschap voetbal of andere grote toernooien.
  • In 2020 behandelde de klanten- en klachtendienst 1.092 dossiers voor Canvas, waarvan 312 klachten. Dat is een kleine daling ten opzichte van 2019. Het overgrote deel van de klachten situeert zich in de categorieën ‘Programmagerelateerd’ en ‘Programmering’. In de categorie ‘Beroepsethiek’ ging de helft van de klachten over de aflevering van De Ideale Wereld. Daarin maakte de centrale gast grappen met een Hitlergroet. De redactie van het programma besloot na de uitzending om een nieuwe versie, waarbij het bewuste fragment werd geknipt, aan te leveren aan VRT NU. Daarnaast liet ook een van de leden van de Raad van Bestuur zijn ongenoegen blijken via mail. De kijkers die een klacht instuurden, zagen dit als een teken van politieke inmenging en censuur. Ze vonden het niet kunnen dat er een fragment uit de uitzending werd geknipt. De makers van het programma benadrukten dat, hoewel het ongenoegen van een van de leden van de Raad van Bestuur mee in overweging werd genomen, de keuze om het fragment te knippen volledig bij de makers zelf lag.
  • Over MNM behandelde de VRT-Klantendienst in 2020 271 dossiers, waarvan 76 klachten. Bijna de helft had betrekking op de verspreide beelden van enkele Bekende Vlamingen, waaronder Peter Van de Veire. Een deel van de klachten bevatte een oordeel over de presentator. Andere klagers vonden het ongepast dat hij zijn boodschap op de radio mocht brengen. Hoewel de gebeurtenissen zich voordeden in de privésfeer van de presentator en we hier als VRT geen bevoegdheid over hadden, kregen alle klagers een gepast antwoord. Daarin gaven we mee waarom Peter Van de Veire de luisteraars in De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow aansprak. Zo konden we aandacht geven aan het thema ‘sexting’. MNM is een zender die met beide voeten in de leefwereld van jongeren wil staan en hen ook wil begeleiden en steunen. We wilden jongeren sensibiliseren over de gevaren van sexting. Een seksuologe en socialemedia-expert gaven duiding over het thema en tips over hoe je als ouder ermee kan omgaan.
  • Net omdat de publieke omroep een grote bron van informatie is voor de Vlaming, kreeg de VRT-Klantendienst heel wat vragen die eigenlijk bestemd waren voor de overheid en bevoegde instanties. Het aantal vragen steeg ook telkens na de uitzending van een persconferentie over de coronamaatregelen. 651 dossiers gaan over vragen omtrent overheidsmaatregelen naar aanleiding van de coronacrisis. De VRT-Klantendienst stelde een duidelijk standaardantwoord op met alle contactmogelijkheden en opties waar mensen terechtkonden met vragen of voor informatie. Daarnaast verwees de VRT-Klantendienst ook door naar alle informatiepagina’s op onze VRT NWS-website waar veelgestelde vragen met het correcte antwoord werden verzameld.
  • Door de coronacrisis en daaropvolgende lockdown kreeg het begrip ‘vrijetijdsindeling’ plots een heel andere vorm. Er stroomden zeer veel suggesties binnen, goed voor zo’n 839 dossiers, gaande van mogelijke films of reeksen tot ideeën voor nieuwe programma’s of wijzigingen in de huidige programmering. De VRT-Klantendienst liet alle mediagebruikers weten dat we hun suggesties in overweging namen in samenspraak met de aanbodverantwoordelijke.

Prijzen en nominaties

Zowel in het binnen- als in het buitenland wordt het aanbod van de VRT gewaardeerd en dit zowel door mediagebruiker als de sector. Getuige daarvan zijn de prijzen en nominaties die ook in 2020 de VRT te beurt vielen. Deze zijn in bijlage 13 opgenomen.

Publieke kwaliteit

  • Beroepsethiek

Elders in dit document worden de beroepsethische kaders uitvoerig beschreven. Mede hierdoor heeft de Vlaamse mediagebruiker een groot vertrouwen in de VRT: in een onderzoek bij Vlaamse mediagebruikers zegt 68,4% van de Vlamingen (veel) vertrouwen te hebben in de VRT. Daarmee is de VRT nog steeds één van de instellingen waar de Vlaming het meest vertrouwen in heeft.

72,6% van de Vlamingen had (veel) vertrouwen in het nieuwsaanbod op VRT-radio, 75,4% in het nieuwsaanbod op VRT-televisie en 71,4% in Vrtnws.be. Geen enkele Vlaamse nieuwsbron haalde een hoger vertrouwenscijfer.

  • Maatschappelijke impact

De maatschappelijke impact is een belangrijke drijfveer doorheen het gehele aanbod van de VRT.

De VRT zet structureel in op het in kaart brengen van de maatschappelijke impact die de mediagebruiker toeschrijft aan het VRT aanbod. Zo geeft bijvoorbeeld 22% van diegenen die in contact kwamen met Als je eens wist op Canvas aan iets te hebben bijgeleerd, 21% geeft aan dankzij het programma meer bewust te zijn van kindermisbruik en familiaal geweld. 44% van diegenen die in contact kwamen met Dagelijkse kost op één gaf aan iets te hebben bijgeleerd dankzij het programma, 31% kreeg echt nuttige tips en 27% kreeg inspiratie om te koken.

De VRT bevraagde kijkers, luisteraars en surfers over de impact die ze ervaren bij het gebruik van het aanbod. Volgende resultaten kwamen daaruit naar voor:

    • 55% van de Vlamingen (16+) vindt VRT leidinggevend op vlak van ‘mensen de Vlaamse cultuur laten ontdekken’.
    • 60% van de Vlamingen (16+) vindt VRT leidinggevend op vlak van ‘mensen inzicht geven in hoe de politiek werkt’.
    • 59% van de Vlamingen (16+) vindt VRT leidinggevend op vlak van ‘mensen informeren over de actualiteit’.
  • Diversiteit

De VRT streeft naar diversiteit in beeldvorming (cf. supra), toegankelijkheid (cf. supra) en in het personeelsbestand (cf. infra);

  • Onderscheidend aanbod

De VRT biedt een onderscheidend aanbod vanuit de kernopdrachten informatie, cultuur en educatie (cf. hoofdstuk 2); en ontspanning en sport vanuit publieke meerwaarde (cf. hoofdstuk 3).

  • Innovatie

De afdeling VRT Innovatie faciliteert, stimuleert en zorgt voor financiering van innovatie door onderzoek en ontwikkeling binnen de VRT. In 2020 verkende en ontwikkelde de VRT onder andere technologieën voor een aanbod-op-maat, voor de bestrijding van nepnieuws en voor het betrekken van mediagebruikers in het media-aanbod. De omroep werkte daarvoor samen met Vlaamse en Europese partners, waaronder start-ups en kmo’s (zoals Datylon en Sceenic), universiteiten (zoals VUB en UGent) en technologiebedrijven (zoals IBM en Theoplayer).

  • Aandacht voor de Vlaamse identiteit met aandeel Vlaamse producties

De VRT bouwt mee aan een gedeelde werkelijkheid voor alle Vlamingen. In een geglobaliseerde en tegelijk gepersonaliseerde wereld worden gemeenschappelijke verhalen en collectieve ankerpunten minder evident maar juist belangrijker. Daarom investeert de publieke omroep erin. Door in te zetten op lokale verhalen en talent van eigen bodem kan de VRT zich onderscheiden en maatschappelijke meerwaarde bieden voor alle Vlamingen:

    • De Vlaamse identiteit werd in de kijker gezet met evenementen als het Feest van de Vlaamse Gemeenschap, herdenkingsprogramma’s als Ten oorlog - De bevrijding van Vlaanderen (Eén) en VRT-acties die de Vlaamse culturele rijkdom belichtten, zoals Klara on tour en Het boekenfeest (Radio 1), of de solidariteit in de Vlaamse samenleving stimuleerden, zoals De warmste week (VRT), Helden van de dag (Radio 2) en de Move tegen pesten (Ketnet).
    • De VRT hanteerde en promootte het Standaardnederlands als norm. Om een verzorgd, helder en efficiënt taalgebruik te stimuleren, stelde de publieke omroep hulpmiddelen ter beschikking, zoals Vrttaal.net (met een taaldatabank en taalnieuws), de wekelijkse taalmail van de VRT-taaladviseur en de Schrijfassistent.
    • De diverse aanbodsmerken van de VRT belichtten ieder voor hun eigen publiek de Vlaamse culturele rijkdom.
    • Tijdens de coronacrisis van 2020 deed de VRT extra inspanningen om de Vlamingen te verbinden en hun samenhorigheid te versterken, met programma’s en initiatieven zoals Eén voor allen (Eén), #Kotnet (Ketnet), Beste buren (Radio 2), Café quarantaine (Studio Brussel) en Hoewist (MNM).
    • De VRT zette in op Vlaamse tv-producties. De publieke omroep steunde de onafhankelijke Vlaamse productiesector door producties te bestellen bij externe productiehuizen. Hij investeerde in kwaliteitsvolle Vlaamse fictie, een genre dat geschikt is om de Vlaamse eigenheid te weerspiegelen, bijvoorbeeld in de Eén-reeksen Black-out, Zie mij graag, Dertigers en Thuis, de MNM-reeks Bathroom stories (via VRT NU) en de Ketnet-reeksen Hoodie en #LikeMe.
    • De publieke omroep besteedde aandacht aan belangrijke maatschappelijke thema’s.
    • Hij promootte de Vlaamse muziek. De omroep speelde de muziek van Vlaamse artiesten op radio en tv (Radio 2 Bene Bene, #ikluisterbelgisch, Belpop), bood hen een podium op concerten (De Toots sessies) en versterkte hun band met het publiek tijdens evenementen (Klara in deSingel, De Mia’s, Zomerhit).
    • Het VRT-archief bevat een belangrijk deel van het Vlaamse audiovisuele erfgoed. De VRT werkte in 2020 samen met meemoo verder aan de digitalisering en ontsluiting ervan.
    • De VRT sloeg de handen in elkaar met diverse Vlaamse partners uit de mediasector, overheidsinstellingen en organisaties uit het middenveld. Daardoor kon de omroep beter inspelen op de behoeften van de Vlaamse mediagebruiker en de Vlaamse samenleving versterken.

Onpartijdigheid

Onpartijdigheid in de berichtgeving en duiding is een van de kernwaarden van de VRT-journalistiek. De nieuwsredactie van de VRT behandelt iedereen op een gelijke manier en is voor iedereen even kritisch. Onpartijdigheid is van toepassing bij de selectie van de onderwerpen, de keuze van de gasten die aan bod komen en de manier waarop verslag wordt uitgebracht over een bepaald onderwerp.

De hoofdredactie van de VRT-nieuwsdienst is verantwoordelijk voor het beoordelen en bijsturen van de kwaliteit, de ethiek en de onpartijdigheid van het journalistieke werk. De hoofdredactie baseert zich daarvoor op het mediadecreet, Het redactiestatuut met inbegrip van de deontologische code voor de journalisten bij de VRT en De tien richtlijnen voor onpartijdigheid. Zij kan advies vragen aan de deontologische adviesraad.

Belanghebbenden met vragen of klachten over de beroepsethiek of de onpartijdigheid van aanbod van VRT NWS kunnen terecht bij de nieuwsombudsman. In 2020 kreeg hij minder klachten over het thema ‘partijdigheid’. Dat gold zowel voor het absolute aantal (668 in 2020 tegenover 729 in 2019) als voor het relatieve aandeel (9,2% van alle klachten in 2020 ten opzichte van 18,6% in 2019). In 2020 werden 33 partijdigheidsklachten gegrond verklaard, tegenover 73 in 2019.

Beroepsethiek

Het beroepsethisch kader, de opleiding en bewustwording rond ethiek, de adviezen en de klachten met betrekking tot de programma’s van de VRT nieuwsdienst, zijn reeds eerder in dit document besproken.

Voor wat betreft de andere programma’s zijn er aangepaste richtijnen. Het Programmacharter bevat de deontologische richtlijnen voor alle programma’s die niet geproduceerd worden door VRT Nieuws. Het Programmacharter en de manager beroepsethiek spelen beiden een rol binnen het beroepsethisch kader van de openbare omroep.

  • Kader

Het programmacharter bevat de beroepsethische en deontologische richtlijnen voor programma’s en multimediadiensten die niet geproduceerd worden door VRT NWS. Het geeft toelichting over de verantwoordelijkheden en de plichten van de mediamakers, hun rechten en de waarborgen inzake redactionele vrijheid. De programmacharterraad is verantwoordelijk voor het toezicht op het beroepsethisch kader en de toepassing ervan. Hij vergaderde in 2020 elf keer. In 2020 kwam een interne richtlijn tot stand over het herhalen van oudere fictie. De richtlijn bepaalt dat moet worden nagegaan of woordgebruik, handelingen of beelden in oudere fictie bij heruitzending niet in strijd zijn met de veranderde tijdsgeest, bijvoorbeeld inzake discriminatie of racisme, en hoe daarmee omgegaan moet worden. De raad stelde tevens een ethische leidraad op over het (her)gebruik of de verkoop van producties met acteurs, presentatoren of andere personen die in opspraak zijn gekomen.

De manager beroepsethiek en integriteit is verantwoordelijk voor het dagelijkse advies en de algemene coördinatie van de beroepsethische regels voor programma’s en onlinediensten die niet onder de bevoegdheid van de nieuwsdienst vallen. In 2020 behandelde de dienst Beroepsethiek & Integriteit 226 vragen voor ethisch advies over programma’s en ander aanbod, tegenover 327 in 2019. De daling is te verklaren door de coronacrisis (een aantal producties werd uitgesteld en daardoor ook de vraag om advies) en door het feit dat 2019 een verkiezingsjaar was, met extra deontologische alertheid. Er waren daarnaast 40 vragen over integriteit en ethisch handelen (tegenover 39 in 2019).

  • Opleiding en bewustwording

Door coronamaatregelen waren opleidingen en campagnes over beroepsethiek en integriteit in 2020 moeilijker te organiseren. Een specifieke workshop voor de medewerkers van het consumentenprogramma Factcheckers werd bij de start van hun nieuwe seizoen gehouden. Twee workshops voor programmamakers gingen over het principe woord-wederhoor-wederwoord. Dat is het recht van een persoon of partij die in een programma of productie van iets beschuldigd wordt om te reageren voor uitzending (wederhoor) of erna (wederwoord). Op vraag van het Vlaams Audiovisueel Fonds werd een opleiding beroepsethiek georganiseerd voor jonge documentairemakers, meer bepaald rond het thema kinderen en jongeren.

  • Klachten en beroepsethiek

De klachtencoördinator, de nieuwsombudsman, de voorzitter van de programmacharterraad, een vertegenwoordiger van de juridische dienst en de manager beroepsethiek bespraken minstens wekelijks samen de beroepsethische klachten van mediagebruikers. Ze bekeken en evalueerden ook de antwoorden op die klachten vooraleer ze werden verstuurd.

Elke klacht kreeg een antwoord met een toelichting of een verantwoording bij gecontesteerde gebeurtenissen, keuzes of beslissingen. Indien bleek dat de VRT of haar medewerkers een fout hadden gemaakt, dan werd die fout toegegeven met verontschuldigingen, en zo mogelijk rechtgezet.

Integriteit

De morele leidraad voor iedereen die bij de VRT werkt, staat ingeschreven in Het integriteitscharter en De integriteitscode. Ze bevatten zowel rechten als plichten. Het charter bevat de basisprincipes die de VRT hanteert omtrent onafhankelijk en professioneel handelen, respect tonen, verantwoordelijkheid nemen, zorgzaamheid tonen en optreden tegen discriminatie, racisme, seksuele intimidatie en grensoverschrijdend gedrag. De integriteitscode is de vertaling van het charter naar de praktijk. Het toezicht op de toepassing ervan berust bij een integriteitscommissie binnen de VRT. Deze commissie met drie vaste vertegenwoordigers (een medewerker van de juridische dienst, een van de HR-afdeling en de integriteitscoördinator) kwam in 2020 3 keer samen.

De manager beroepsethiek & integriteit is verantwoordelijk voor het dagelijkse advies over programma’s en ander aanbod (zoals advies over de sperperiode bij verkiezingen en over ethisch handelen). Zij is ook verantwoordelijk voor de algemene coördinatie van de beroepsethische regels voor alle niet-nieuwsdienstprogramma’s en onlinediensten.

De manager beroepsethiek en integriteit is verantwoordelijk voor het dagelijkse advies en de algemene coördinatie van de beroepsethische regels voor programma’s en onlinediensten die niet onder de bevoegdheid van de nieuwsdienst vallen. In 2020 behandelde de dienst Beroepsethiek & Integriteit 226 vragen voor ethisch advies over programma’s en ander aanbod, tegenover 327 in 2019. De daling is te verklaren door de coronacrisis (een aantal producties werd uitgesteld en daardoor ook eventuele vragen om advies) en door het feit dat 2019 een verkiezingsjaar was, met extra deontologische alertheid. Er waren daarnaast 40 vragen over integriteit en ethisch handelen (tegenover 39 in 2019).

Naar aanleiding van aanbevelingen in een rapport van Audit Vlaanderen over de VRT werd in het najaar een plan van aanpak inzake integriteit opgesteld. Het doel was om het integriteitsbesef binnen de VRT aan te scherpen, van top tot basis. Daarbij werd een sleutelrol gegeven aan elke leidinggevende en ging extra aandacht naar de hoog-risicofuncties en signaal- en controlefuncties binnen de omroep. Tegen eind 2020 werd een lijst opgesteld van hoog-risicofuncties en -teams. Opleidingstrajecten en campagnes startten nadien in 2021.

De performantiemaatstaf blijkt hiermee behaald te zijn.

4.3.2. De VRT ontwikkelt een overkoepelend digitaal contentplatform onder het koepelmerk 'VRT'

De VRT biedt een brede en gediversifieerde portfolio van merken aan, ieder met hun eigen specifieke opdracht en aanbod. De merkenportfolio van de VRT bevat aanbodsmerken, submerken en dienstverlenende merken.

  • De aanbodsmerken van VRT zijn Eén, Canvas, Ketnet, Radio 1, Radio 2, Klara, Studio Brussel, MNM, VRT Nieuws en Sporza. Deze aanbodsmerken hebben een eigen missie, al dan niet gericht op een bepaalde doelgroep of een specifiek publiek domein.
  • Onder submerken vallen de programmamerken zoals Dagelijkse kost, themamerken zoals De warmste week en gezichten zoals Rudi Vranckx. Deze submerken dragen impliciet bij aan de realisatie van de publieke opdracht inzake informatie, cultuur, educatie, ontspanning en sport.
  • De dienstverlenende merken zijn merken met een servicegericht karakter met betrekking tot de mediaconsumptie zoals het videoplatform VRT NU.

De diverse aanbodsmerken van de VRT vervulden in 2020 op complementaire manier de publieke opdracht van de openbare omroep, met bijzondere aandacht voor informatie, cultuur en educatie. Ze werkten aan verschillende uitdagingen, zoals de verdere digitalisering van het aanbod, het beter bereiken van jongeren en het streven naar kwaliteit en diversiteit in het aanbod.

De omroep speelde zijn merknaam ‘VRT’ uit als een kwaliteitslabel voor zijn publieke aanbod, en ontwikkelde haar overkoepelend digitaal contentplatform onder het koepelmerk ‘VRT’ verder. Dat gebeurde enerzijds in de communicatie van de omroep (via diverse mediakanalen en andere contacten met het brede publiek) en anderzijds door het koppelen van de merknaam met het informatie-aanbod (VRT NWS) en het online videoplatform (VRT NU). Eerder werd in 2016 een nieuwe versie van de VRT-bedrijfswebsite vrt.be ontwikkeld.

Daarnaast werd een strategische oefening uitgevoerd waarbij werd nagegaan op welke wijze VRT op een efficiënte manier haar content kan aanbieden, gebruik makend van overkoepelende platformen. Daarin wordt onderzocht of en hoe online content beschikbaar kan gemaakt worden met een gezamenlijk productie- en publicatieplatform waarbij de websites en de apps van de radio- en tv-merken functioneel dichter zullen aansluiten bij VRT NU.

In de huidige omgeving is het creëren van een extra bijkomende overkoepelende site naast de reeds bestaande sites niet aangewezen. Om van hieruit de mediagebruiker op een eenvoudige en transparante wijze in contact te laten komen de VRT-content is het eerder aangewezen om voor de bestaande platformen in te zetten op het crosslinken tussen de merken om een ‘journey’ doorheen de content van de diverse merken aan te bieden.

De gemeenschappelijke login (‘Single Sign-On’) die gebruikers met één beveiligd profiel eenvoudig toegang geeft tot onze verschillende merken werd verder uitgebouwd tot het VRT-profiel.

De performantiemaatstaf blijkt hiermee behaald te zijn.