3.1.2.3 Analyse op basis van populariteitscijfers
Volgens de cijfers van de VRIND over 2015 heeft 98% van de Vlaamse bevolking ouder dan 18 jaar tv gekeken de voorbije drie maanden. 95% van de Vlaamse bevolking gebruikte de televisie om op de hoogte te blijven van de actualiteit. Terwijl het aandeel Vlamingen dat het televisienieuws volgt ongeveer hetzelfde is gebleven over de periode 2000-2015 is het dagelijks gebruik ervan fors verminderd. De gemiddelde Vlaming blijft dus dit medium gebruiken om zich op de hoogte te stellen van de actualiteit, maar hij doet dat minder frequent.[145]
Uit de studie van Digimeter uit 2016 blijkt dat 96,5% (-0,6%) van de Vlaamse huishoudens toegang heeft tot een televisietoestel. 66,4% van de Vlamingen kijkt dagelijks video op zijn televisietoestel, 33,1% via de smartphone, 23,7% via de laptop en 19,8% via de tablet. 56,6% (-3,4%) van de Vlamingen beweert dagelijks lineair te kijken, 30% (=) beweert dagelijks timeshifted te kijken. Ondanks het opduiken van nieuwe vormen van tv-consumptie zoals Netflix lijken de traditionele televisieomroepen stand te houden. Volgens de studie is 83,1% (-2,5%) van de Vlamingen ingeschreven op digitale televisie, 14,5% (+3%) heeft toegang tot een abonnement op Netflix (geschat aantal gebruikers tussen 157.000 en 196.000).[146]
Uit de studie blijkt ook dat 54,5% (-2,3%) van de Vlamingen dagelijks naar de nationale tv kijkt voor zijn nieuwsgaring. Televisie blijft wel het meest geprefereerde medium voor nieuwsconsumptie (22,4%), al daalt het wel met 2,8 procentpunten t.o.v. 2015.[147]
INFOFRAGMENT 24: VERANDERINGEN OP DE KIJKCIJFERKAART |
Tegenwoordig zijn er veel meer mogelijkheden om tv te kijken. Dit zorgt voor uitdagingen om consumentendata te aggregeren tussen verschillende apparaten en verschillende formaten (website, mobiel, applicatie, platform van derden). Iedereen is op zoek naar goede meetinstrumenten om cross-platformgedrag te volgen. Maar om dat soort data te bekomen moeten de (traditionele) omroepen in onderhandeling treden met andere spelers die een meer directe relatie hebben met de kijker en gedrag accurater kunnen monitoren, zoals telecomspelers en platformen.[148] In Vlaanderen zijn dergelijke onderhandelingen lopende. Binnenkort wordt de kijkcijfermeting van het CIM opgewaardeerd. Steeds meer mensen kijken online en die cijfers worden momenteel niet meegeteld. In een eerste fase wordt, op programmaniveau, meegedeeld hoeveel kijkers online naar een bepaalde uitzending keken. Via welk medium ze dat deden, speelt daarbij geen rol. Eerst gaat het om de cijfers van het aantal opgestarte programma’s. in een tweede fase zal ook het aantal minuten dat naar zo’n online programma gekeken wordt een rol spelen. Er lopen ook gesprekken met Google, Netflix en de telecomspelers om informatie te delen. De combinatie van die verschillende bronnen moet tegen 2019 leiden tot een nieuwe, nog betrouwbaardere meetmethode. In het ideale scenario wordt het panelonderzoek dan niet alleen met online cijfers, maar ook met de gegevens van de digiboxen gecombineerd.[149] |
Productiehuizen
Sommige productiehuizen werken in opdracht van meerdere televisie-omroeporganisaties, sommige voor één enkele en er zijn ook interne productiehuizen. Het digitale magazine Inside TV geeft wekelijks een overzicht van welke programma’s er voor het eerst, of terug, op het scherm komen, op welke zender en wie het produceert. Daarnaast publiceert het een overzicht van producties die aangekondigd werden, maar nog niet op het (open) scherm te zien zijn, voor welke zender en wie het produceert. De vorige jaren publiceerde InsideTV ook een overzicht van welke programma’s er momenteel op tv te zien zijn. Dat was dit jaar niet meer het geval. Dit maakt dat we vanaf dit jaar met een iets kleinere steekproef werken.
In de eerste jaarhelft van 2017 werden in de overzichten van Inside TV (met de interne productiehuizen van de omroepen inbegrepen) in totaal 10 productiehuizen vermeld die 5 of meer producties verzorgen. Zij worden weergegeven in tabel 82. Ze verzorgden samen 107 producties.
Daarnaast werden er in Inside TV 33 productiehuizen vermeld met minder dan 5 producties. 6 daarvan verzorgden 4 producties, 6 productiehuizen maakten elk 3 producties, 6 productiehuizen stonden in voor telkens 2 producties en 15 productiehuizen werden met slechts 1 productie vermeld.
Wanneer diezelfde informatie vanuit het perspectief van de omroepen bekeken wordt, blijkt dat vooral VRT, Medialaan en SBS zeer veel Vlaamse producties programmeren. Die maken ze ofwel in eigen huis, ofwel doen ze beroep op verschillende onafhankelijke productiehuizen.
Productiehuis |
Aantal |
Opdrachtgevers |
|||||||||
VRT |
Medialaan |
SBS |
Proximus |
Telenet |
Discovery |
Fox |
TLC |
Nederland |
Onbekend |
||
VRT |
23 |
23 |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
Woestijnvis |
17 |
3 |
- |
14 |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
deMENSEN |
14 |
11 |
2 |
1 |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
Zodiak Belgium |
9 |
2 |
6 |
1 |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
FremantleMedia Belgium[150] |
8 |
- |
1 |
6 |
- |
1 |
- |
- |
- |
- |
1 |
Lecter Media[151] |
8 |
- |
7 |
1 |
- |
- |
- |
- |
- |
1 |
- |
Medialaan[152] |
8 |
- |
8 |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
1 |
- |
SBS Belgium |
8 |
- |
- |
8 |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
Eyeworks Film & TV Drama[153] |
7 |
4 |
3 |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
2 |
- |
WBITVP Belgium[154] |
5 |
2 |
1 |
2 |
- |
- |
- |
- |
- |
1 |
- |
Andere[155] |
68 |
29 |
18 |
18 |
1 |
3 |
1 |
1 |
1 |
2 |
- |
Totaal aantal producties[156] |
177 |
74 |
46 |
51 |
1 |
4 |
1 |
1 |
1 |
7 |
1 |
Totaal aantal productiehuizen |
45 |
25 |
19 |
19 |
1 |
4 |
1 |
1 |
1 |
7 |
1 |
Tabel 82: Productiehuizen (interne inbegrepen) die in de eerste jaarhelft van 2017 5 of meer producties verzorgden
Bron: VRM o.b.v. Inside TV
Om de populariteit van het aanbod van de productiehuizen te bestuderen, werd gebruik gemaakt van de top 100 van populairste televisieprogramma’s.[157] Voor elk programma werd nagegaan welk productiehuis (intern of extern) het programma heeft gemaakt.
In 2016 werden de 100 populairste programma’s gemaakt door 22 productiehuizen. Een zeer groot deel (39) van de top 100 werd echter ingenomen door voetbalwedstrijden (EK 2016, WK-kwalificatie – en vriendschappelijke wedstrijden Rode Duivels), wielrennen (Ronde van Vlaanderen, Gent-Wevelgem, Parijs-Roubaix, Luik-Bastenaken-Luik) en veldrijden (WK Zolder, crossen in Lille en Leuven). Ook de hockeyfinale van de nationale ploeg op de Olympische Spelen haalde de top 100. Dit verklaart ook het hoge aantal VRT-producties in de top 100.
Omdat een top 100 op jaarbasis een vrij beperkte dataset oplevert, werd deze oefening herhaald voor meerdere jaren. De 33 best scorende productiehuizen werden verzameld in Tabel 83: Aantal vermeldingen in top 100 per productiehuis. Er moet worden opgemerkt dat top 100-noteringen slechts een deel van de volledige programmatie vertegenwoordigen. Zij geven louter een indicatie en geen absoluut bewijs over de concentratiegraad binnen de sector van productiehuizen. Toch is de stijging van VRT-producties van 30 in 2009 naar 60 in 2016 frappant. Het kan erop duiden dat de VRT de laatste jaren meer en meer kiest voor interne producties.
De populariteit van de programma’s van productiehuizen hangt uiteraard ook af van de plaats in het programmaschema en dit wordt bepaald door de zenders. Hiermee hangt ook de plaats in de elektronische programmagids samen (mede bepaald door de distributeurs).
Tabel 83: Aantal vermeldingen in top 100 per productiehuis
Productiehuis |
2009 |
2010 |
2011 |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
VRT |
30 |
33 |
28 |
48 |
42 |
51 |
46 |
60 |
Buitenlandse productie |
16 |
3 |
7 |
5 |
5 |
7 |
6 |
7 |
deMensen nv |
4 |
12 |
9 |
4 |
7 |
5 |
6 |
4 |
Medialaan/TvBastards |
3 |
5 |
7 |
3 |
5 |
5 |
11 |
3 |
De Chinezen bvba |
- |
- |
- |
1 |
2 |
1 |
3 |
2 |
Endemol België nv |
3 |
- |
1 |
1 |
1 |
2 |
1 |
2 |
Eyeworks nv |
7 |
3 |
5 |
3 |
5 |
2 |
6 |
2 |
Het Nieuwshuis |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
1 |
2 |
Menuet bvba |
1 |
- |
2 |
2 |
1 |
2 |
1 |
2 |
Panenka nv |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
1 |
2 |
Skyline Entertainment nv |
2 |
2 |
1 |
2 |
3 |
1 |
2 |
2 |
Woestijnvis nv |
6 |
20 |
16 |
13 |
4 |
2 |
1 |
2 |
100.000Volts.tv |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
1 |
De Filistijnen bvba |
2 |
2 |
1 |
3 |
3 |
2 |
1 |
1 |
DED’s It Productions cvba |
- |
2 |
3 |
1 |
1 |
3 |
2 |
1 |
FBO |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
1 |
FremantleMedia Belgium nv |
2 |
1 |
3 |
4 |
2 |
1 |
1 |
1 |
Koeken Troef bvba |
- |
1 |
1 |
2 |
1 |
2 |
1 |
1 |
Sylvester |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
1 |
Toespijs |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
1 |
WBITVP Belgium bvba |
- |
- |
- |
- |
- |
2 |
- |
1 |
Zodiak Belgium nv[158] |
7 |
5 |
6 |
2 |
3 |
3 |
5 |
1 |
Alaska-TV bvba |
- |
- |
- |
- |
1 |
2 |
- |
- |
Blazhoffski België bvba |
- |
- |
1 |
- |
- |
- |
1 |
- |
Bonka Circus nv |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
1 |
- |
Hotel Hungaria bvba |
- |
- |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
- |
Live Entertainment nv[159] |
- |
2 |
1 |
- |
1 |
1 |
- |
- |
RV Productions nv |
2 |
2 |
1 |
1 |
- |
1 |
- |
- |
SBS Belgium nv |
- |
- |
- |
- |
4 |
- |
- |
- |
Sputnik TV bvba |
1 |
- |
1 |
1 |
1 |
1 |
- |
- |
Studio 100 nv |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
1 |
- |
Sultan Sushi bvba |
- |
5 |
2 |
1 |
4 |
1 |
- |
- |
XINIX nv |
- |
- |
- |
- |
- |
1 |
1 |
- |
Aantal Vlaamse productiehuizen |
26 |
17 |
24 |
21 |
23 |
24 |
21 |
22 |
Bron: VRM o.b.v. CIM, Inside TV en eigen onderzoek
Wanneer we de marktaandelen van de productiehuizen berekenen (o.b.v. aantal producties) kunnen de concentratiemaatstaven C4 en HHI berekend worden (Tabel 84). Bij de berekening van deze marktaandelen wordt geen rekening gehouden met kijkcijfers of kosten, enkel het aantal nieuwe producties opgetekend in de eerste zes maanden van 2017 in het tijdschrift Inside TV wordt gebruikt. Omdat Inside TV zijn werkwijze veranderd heeft, zijn deze maatstaven niet te vergelijken met die van vorig jaar (toen werden alle producties gepubliceerd, nu enkel de nieuwe). De conclusie blijft echter dezelfde: uit de HHI blijkt dat de markt van de productiehuizen een lage concentratiegraad kent.
|
2017 |
C4 |
36,42% |
HHI |
0,0535 |
Tabel 84: Concentratie-indexen productiehuizen op basis van aantal producties 2017
Bron: VRM o.b.v. CIM, Inside TV en eigen onderzoek
Televisieomroeporganisaties
Kijkcijfers
De CIM-cijfers over de kijktijden voor de belangrijkste Vlaamse omroepen worden publiek gemaakt op de CIM-website. Kijktijden zijn gedefinieerd als het aantal minuten dat een Vlaming per dag naar televisie kijkt. De verdeling wordt weergegeven in Figuur 41: Aandelen van de Vlaamse zenders in gemiddelde kijktijd in 2016 (totale bevolking).
Figuur 41: Aandelen van de Vlaamse zenders in gemiddelde kijktijd in 2016 (totale bevolking) - Tekstuele beschrijving figuur 41
Bron: CIM TV – Noord/Zuid, 1/1 - 31/12/2016, 02-26h, doelgroep &gasten - GfK Belgium NV, geraadpleegd op 20/07/2016
In Figuur 42: Evolutie van de aandelen van de Vlaamse zenders in gemiddelde kijktijd wordt een evolutie geschetst van het aandeel van de omroepen sinds 2007.
Eén kende in het begin van deze tien jaar een groei tot 33% in 2011, maar in 2012 werd een daling ingezet tot 28,73% in 2014. Sindsdien zit zijn marktaandeel weer in de lift tot 32,62% in 2016. Canvas kende een moeilijk 2015 qua marktaandeel en doet in 2016 weinig verbetering met 5,18%. Ketnet haalde in 2013 nog 2,8% marktaandeel, in 2016 is dit bijna gehalveerd naar 1,53%. De kijkcijfers voor VTM ondergingen tot 2013 een daling van 21% naar 17%. Sindsdien nam het marktaandeel weer toe tot 20,6% in 2015. 2016 eindigde gelijkaardig met een marktaandeel van 19,79%. VIER schommelde jaren tussen de 6 en 7% om sinds 2013 licht te stijgen tot 7,68% in 2016.
Op 1 januari 2010 werd door het CIM uitgesteld kijken of Time Shifted Viewing (TSV) geïntroduceerd in de meting van de kijkcijfers. Het CIM meet sindsdien niet enkel het kijken naar televisieprogramma's op het moment van uitzending maar ook programma's die tot en met 6 dagen later worden (her)bekeken. Vanaf 1 januari 2016 werd dit uitgebreid naar zeven dagen na uitzending. Het CIM volgt op deze manier de huidige Europese standaard van Live+7+Guests.
Figuur 42: Evolutie van de aandelen van de Vlaamse zenders in gemiddelde kijktijd 2007-2016 - Tekstuele beschrijving figuur 42
Bron: VRM op basis van CIM TV – Noord/Zuid, 1/1 - 31/12/2016, 02-26h, doelgroep &gasten - GfK Belgium NV
Wanneer de kijkcijfers voor de zenders per omroeporganisatie gegroepeerd worden (zie Tabel 85), kunnen de concentratiemaatstaven C3 en HHI berekend worden. We kiezen er hiervoor om de C3 i.p.v. C4 te berekenen omdat er tot en met 2011 enkel cijfers beschikbaar zijn van de drie grote televisiespelers VRT, Medialaan en SBS.
Over de periode 2007-2016 blijft de concentratie nagenoeg constant. Daarbij dient opgemerkt te worden dat het gezamenlijk marktaandeel van de drie grootste spelers zakte van 82% in 2008 naar 78,9% in 2012, maar daarna opnieuw steeg naar 81,2% in 2015. Ook de HHI-index schommelt: van 0,2582 in 2007 tot 0,2714 in 2010, terug naar 0,2564 in 2016. De opkomst van nieuwe onafhankelijke themazenders is positief te noemen in dit kader. De eventuele opslorping van Bites Europe door Medialaan zal de mediagroepenconcentratie echter doen toenemen.
Tabel 85: Concentratie-indexen omroeporganisaties op basis van kijkcijfers 2007-2016
2007 |
2008 |
2009 |
2010 |
2011 |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
|
C3 |
80,00% |
82,00% |
82,00% |
80,00% |
80,00% |
78,90% |
79,6% |
81,19% |
81,2% |
80,4% |
HHI |
0,2582 |
0,2682 |
0,2742 |
0,2714 |
0,2622 |
0,2559 |
0,2564 |
0,2617 |
0,2590 |
0,2564 |
Bron: VRM op basis van CIM TV – Noord/Zuid, 1/1 - 31/12/2016, 02-26h, doelgroep &gasten - GfK Belgium NV
Wanneer we kijken naar de kijkcijfers voor de zenders afzonderlijk (zie tabel 86: concentratie-indexen tv-zenders op basis van kijkcijfers 2007-2016), kunnen de concentratiemaatstaven C4 en HHI berekend worden. Over de periode 2007-2016 blijft de C4 nagenoeg constant, terwijl de HHI licht daalt. Dit betekent dat de vier grootste zenders nauwelijks aan marktaandeel hebben moeten inboeten, maar dat er wel enkele kleine zenders zijn bijgekomen.
Tabel 86: Concentratie-indexen tv-zenders op basis van kijkcijfers 2007-2016
|
2007 |
2008 |
2009 |
2010 |
2011 |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
C4 |
66,00% |
68,00% |
68,00% |
69,00% |
68,00% |
65,00% |
62,00% |
65,23% |
65,10% |
65,27% |
HHI |
0,1926 |
0,1970 |
0,1974 |
0,2068 |
0,2052 |
0,1871 |
0,1568 |
0,1580 |
0,1717 |
0,1725 |
Bron: VRM op basis van CIM TV – Noord/Zuid, 1/1 - 31/12/2016, 02-26h, doelgroep &gasten - GfK Belgium NV
Figuur 43: Evolutie concentratie omroeporganisaties 2007-2016 - Tekstuele beschrijving figuur 43
Bron: VRM op basis van CIM TV – Noord/Zuid, 1/1 - 31/12/2016, 02-26h, doelgroep &gasten - GfK Belgium NV
Vlaamse content
Artikel 154 van het Mediadecreet bepaalt dat regionale televisieomroeporganisaties en particuliere lineaire televisieomroeporganisaties ernaar streven om het grootste gedeelte van hun niet aan informatie, sport, spel, reclame, teletekst en telewinkelen gewijde zendtijd te reserveren voor Europese producties. Een aanzienlijk deel ervan moet worden besteed aan Nederlandstalige Europese producties.
Artikel 155 stelt dat regionale televisieomroeporganisaties en particuliere lineaire televisieomroeporganisaties ernaar streven om ten minste tien procent van hun niet aan informatie, sport, spel, reclame, teletekst en telewinkelen gewijde zendtijd te besteden aan Europese producties die vervaardigd zijn door van de televisieomroeporganisaties onafhankelijke producenten. Een aanzienlijk deel ervan moet worden besteed aan recente producties. Dat zijn producties die binnen een periode van vijf jaar nadat ze gemaakt zijn worden uitgezonden. Er moet voldoende ruimte worden gemaakt voor recente Nederlandstalige Europese producties.
De Vlaamse Regering kan ter uitvoering hiervan quota opleggen. Tot op heden is dat nog niet gebeurd.
De televisieomroeporganisaties bezorgen elk jaar een verslag aan de VRM over de wijze waarop aan bovenstaande bepalingen is voldaan. Dit jaar stelde de VRM ook vragen omtrent de hoeveelheid Vlaamse producties die televisieomroeporganisaties programmeren. Hieronder wordt een overzicht geboden van de verzamelde gegevens.
Onderneming |
Naam zender |
% Vlaamse producties[160] |
% van Vlaamse producties dat onafhankelijk is |
Actua-TV bvba |
Actua TV |
n.v.t. |
n.v.t. |
Antwerpse Televisie vzw |
ATV[161] |
n.v.t. |
n.v.t. |
Audio Video Studio Oost-Vlaamse Televisie vzw |
AVS[162] |
100% |
100% |
Belgian Business Television nv |
Kanaal Z |
Geen info |
Geen info |
Bites Europe nv |
CAZ |
0% |
n.v.t. |
Dobbit nv |
Dobbit TV |
100% |
10% |
Focus Televisie – Regionale televisie voor het noorden van West-Vlaanderen vzw |
Focus |
100% |
0% |
Medialaan nv |
KADET |
Geen info |
Geen info |
Q2 |
Geen info |
Geen info |
|
Qmusic |
Geen info |
Geen info |
|
Vitaya |
Geen info |
Geen info |
|
VTM |
Geen info |
Geen info |
|
VtmKzoom |
Geen info |
Geen info |
|
Ment Media bvba |
MENTtv |
66,5% |
50% |
Njam! Nv |
Njam! |
61,9% |
100% |
Plattelands TV nv |
PlattelandsTV |
3,23% |
100% |
Regionale Omroep Brabant vzw |
ROB TV |
100% |
15% |
Regionale Televisie Aalst-Dendermonde-Sint-Niklaas, Dagelijkse Regionale Informatie en Educatie vzw |
TV Oost[163] |
n.v.t. |
n.v.t. |
Regionale Televisie Vlaams-Brabant, Halle-Vilvoorde vzw |
Ring TV |
100% |
0% |
SBS Belgium nv |
VIER |
Geen info |
Geen info |
VIJF |
Geen info |
Geen info |
|
ZES |
Geen info |
Geen info |
|
Skynet iMotion Activities nv |
ZOOM |
Geen info |
Geen info |
11 |
Geen info |
Geen info |
|
11+ |
Geen info |
Geen info |
|
Studio 100 TV nv |
Studio 100 TV |
Geen info |
Geen info |
Tele-Visie-Limburg vzw |
TVL[164] |
n.v.t. |
n.v.t. |
Telenet bvba |
Play More Black |
0% |
n.v.t. |
Play More Cinema HD |
4,8% |
99% |
|
Play More Kicks HD |
1% |
99% |
|
Play More Relax HD |
7,8% |
99% |
|
Play More Select HD |
1,25% |
99% |
|
Play More Series HD |
6,72% |
99% |
|
Play Sports HD1 |
100% |
100% |
|
Play Sports HD2[165] |
n.v.t. |
n.v.t. |
|
Play Sports HD3[166] |
n.v.t. |
n.v.t. |
|
Play Sports 4[167] |
n.v.t. |
n.v.t. |
|
Play Sports 5[168] |
n.v.t. |
n.v.t. |
|
Play Sports 6[169] |
n.v.t. |
n.v.t. |
|
Play Sports 7[170] |
n.v.t. |
n.v.t. |
|
Play Sports 8 |
100% |
100% |
|
Play Sports Golf[171] |
n.v.t. |
n.v.t. |
|
TV-Kempen en Mechelen vzw |
RTV |
100% |
5% |
Via Plaza nv |
Evenaar |
12,33% |
100% |
Vlaams-Brusselse Media vzw |
Bruzz |
90% |
15% |
Vlamex nv |
Stories TV |
95% |
25% |
VRT nv
|
één |
65,4% |
34% |
één+ |
100% |
56% |
|
Canvas |
51% |
22% |
|
Canvas+ |
100% |
2% |
|
Ketnet |
49% |
57% |
|
West-Vlaamse Televisie Regio Zuid vzw |
WTV |
100% |
0% |
Tabel 87: Hoeveelheid Vlaamse producties die televisieomroeporganisaties programmeren
Sommige omroepen waren niet in staat de gevraagde gegevens te bezorgen. Het gaat om Studio 100 TV nv, Skynet iMotion Activities nv, SBS Belgium nv, Medialaan nv en Belgian Business Television nv. Het merendeel van de regionale omroepen zendt uitsluitend programma’s uit onder de noemer: informatie, nieuws, sport, reclame en teletekst. Wanneer er een laag percentage onafhankelijke Vlaamse producties gerapporteerd wordt, duidt dit erop dat de omroep in kwestie veel programma’s zelf produceert.
Online populariteit van tv-merken
Omroepen lonken niet enkel naar de kijker via het televisietoestel. Je kan steeds meer programma’s bekijken op de website van een omroep en omroepen zijn ook actief op sociale media. De grafiek hieronder geeft een overzicht van de online populariteit van enkele Vlaamse omroepmerken. Het aantal websitebezoeken staat op de primaire as (links) en het aantal volgers op sociale media op de secundaire as (rechts).
Deredactie.be (nu vrtnws.be), de nieuwssite van de VRT, springt over sporza.be, de sportwebsite van de VRT, naar de eerste plaats. Vtm.be vervolledigt de top 3. Deredactie.be werd in 2017 omgedoopt tot VRT NWS. Opvallend is dat de sites van de VRT-zenders zelf (één, Canvas en Ketnet) heel wat minder populair zijn dan de merken VRT NWS en Sporza. VRT NU, de nieuwe website van de VRT waar heel wat programma’s bekeken kunnen worden, krijgt dagelijks gemiddeld 60.000 bezoekers.
Als we vergelijken met vorig jaar zien we maar een beperkte groei bij het aantal websitebezoekers. Verschillende zenders gaan er zelfs op achteruit. Meest frappant zijn Canvas en Sporza die ongeveer de helft van hun bezoekers verliezen. Bij Sporza komt dit naar alle waarschijnlijkheid door de afwezigheid van een EK of WK voetbal, bij Canvas zijn de redenen minder duidelijk.
Drie omroepmerken, VRT NWS, Sporza en VTM springen eruit qua aantal volgers op sociale media. Ook één en VTM Nieuws doen het goed op de sociale netwerken. Als we opsplitsen naar de verschillende soorten sociale media zien we dat op Facebook één, Sporza en VTM het populairst zijn. Op Twitter zijn dat VRT NWS, Sporza en VTM. VTM, Ketnet en Q2 hebben de populairste YouTube-kanalen. Instagram wordt dan weer vooral succesvol gebruikt door VTM, Ketnet en één.
Vergelijken we met 2016 dan zien we dat de sociale profielen van de omroepmerken er steevast op vooruitgaan qua aantal volgers. Frappant is dat VIER, VIJF en één hun aantal Facebookvolgers verdubbelen ten opzichte van vorig jaar. Ook op Twitter is één de grootste stijger met +38%.
Figuur 44: Online populariteit televisieomroepmerken - Tekstuele beschrijving figuur 44
Bron: VRM op basis van CIM en eigen onderzoek bij betrokken sociale netwerken in augustus 2017
In de figuur hieronder worden de populariteitsaandelen van de mediagroepen getoond. We zien dat de openbare omroep zeer overheersend is in het online omroeplandschap. Dit is meer uitgesproken bij de websites dan bij de sociale mediaprofielen (de grafiek bevat geen streamingcijfers). Door onvoldoende gegevens verschilt de categorie andere[172] bij de verschillende marktaandelen.
Figuur 45: Populariteitsaandelen mediagroepen televisie - Tekstuele beschrijving figuur 45
Bron: VRM op basis van CIM en eigen onderzoek
Wanneer we kijken naar apps, zien we verschillende ontwikkelingen in 2016 bij de Vlaamse mediabedrijven. SBS Belgium probeerde eind 2016 zijn succesvolle app De Slimste Mens Ter Wereld betalend te maken. Het stond helemaal bovenaan de hitlijst van meest verkochte apps, maar kreeg slechte beoordelingen. Het kostte 99 cent maar werkte niet goed. Momenteel is de app niet meer beschikbaar in een app store.[173] Ook SBS-apps VIER, VIER recepten en VIJF zijn niet meer beschikbaar in een app store. SBS Belgium is geen voortrekker op het vlak van content gratis beschikbaar stellen via zijn website of apps. Dit in tegenstelling tot Medialaan, dat quasi al zijn content online ter beschikking stelt. Het zou kunnen dat SBS voor een andere strategie opteert omdat distributeur Telenet participeert via De Vijver Media.
Studio 100 heeft ook enkele betaalapps die, buiten de Wanagogo app, soms minder populair zijn. Hun kleurenapps werden quasi allemaal tussen de 50.000 en 100.000 keer geïnstalleerd, met “K3 kleuren” als vaandeldrager. VRT lanceerde in 2016 weer enkele apps, zoals Karrewiet en Ketnet Dub. Het meest succesvol was de Switch-app naar de wekelijkse zomerquiz Switch.
Stievie nv, een dochterbedrijf van Medialaan, herlanceerde zijn betalende Stievie-merk naar Stievie Premium. Via de betaalapp kan je achttien zenders live en licht uitgesteld bekijken. Er is ook Stievie Free. Via deze app kunnen alle programma’s van de zenders van Medialaan gratis bekeken worden, tot zes dagen nadat ze (lineair) zijn uitgezonden.
Er zijn verschillende apps onder de naam ‘tv-gids’ die een overzicht geven van de tv-programmatie. De tv-gids van Humo is de populairste.
Naam applicatie |
Aanbieder |
Aantal installaties 2017 |
Yelo Play |
Telenet |
1.000.000-5.000.000 |
VTM |
Medialaan |
500.000-1.000.000 |
Blokken |
VRT |
100.000-500.000 |
VRT NWS |
VRT |
100.000-500.000 |
Proximus TV |
Proximus |
100.000-500.000 |
Sporza |
VRT |
100.000-500.000 |
Sporza voetbal |
VRT |
100.000-500.000 |
Sta op Met Geubels |
SBS Belgium |
100.000-500.000 |
Stievie Free |
Stievie |
100.000-500.000 |
Stievie Premium |
Stievie |
100.000-500.000 |
VTM Koken |
Medialaan |
100.000-500.000 |
VTM Nieuws |
Medialaan |
100.000-500.000 |
Humo’s tv-gids |
De Persgroep |
50.000-100.000 |
K3 Kleuren |
Studio 100 |
50.000-100.000 |
Ketnet |
VRT |
50.000-100.000 |
Ketnet Junior |
VRT |
50.000-100.000 |
Play Sports |
Telenet |
50.000-100.000 |
Switch |
VRT |
50.000-100.000 |
VTMKZOOM app |
Medialaan |
50.000-100.000 |
Wanagogo |
Wanagogo |
50.000-100.000 |
De Mol België |
SBS Belgium |
10.000-50.000 |
Kaatje van Ketnet |
VRT |
10.000-50.000 |
Ketnet Dub |
FamousGrey |
10.000-50.000 |
Proximus 11 |
Proximus |
10.000-50.000 |
Studio 100 e-books |
Studio 100 |
10.000-50.000 |
TV Vlaanderen Live TV |
M7 Group |
10.000-50.000 |
Karrewiet |
VRT |
5.000-10.000 |
Tabel 88: Aantal installaties applicaties televisie via Google Play
Bron: VRM op basis van Google Play, geraadpleegd op 25/07/2017
Distributie
In de figuur hieronder geven we de evolutie weer van het aantal kabelabonnees. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen analoge en digitale tv.
In Vlaanderen vormt coaxkabel de enige manier om nog analoge tv-signalen te ontvangen. Binnen hun bedieningsgebied waren Telenet, Numericable (SFR) en Nethys (intercommunale) dus de enige dienstenverdelers op de markt voor analoge tv-signaaldistributie, voor de komst van Orange.
De populariteit van analoge tv vermindert echter. Figuur 46 toont een duidelijke afname van het aantal kijkers dat enkel nog via analoge kabel kijkt. Hierbij dient wel verduidelijkt te worden dat er een groot aantal analoge tv-klanten blijft bestaan die naast hun analoog abonnement een digitaal abonnement nemen.
Figuur 46: Evolutie van het aantal kabelabonnees (coax en IPTV) - Tekstuele beschrijving figuur 46
Bron: VRM op basis van informatie uit jaarverslagen
De eenmalige stijging van het aantal Telenetklanten in het voorjaar van 2009 kan verklaard worden door de overname van abonnees in het Interkabelgebied. Daarnaast besloot Telenet om vanaf 1 januari 2012 de digitale INDI-klanten als analoge klanten te beschouwen aangezien er geen interactiviteit bestaat en de abonnees geen toenemende bedrijfsopbrengsten generen. Vanaf 26 november 2012 werd het digitale signaal volledig afgebouwd doordat de leveranciers het achterliggende digitale INDI-platform niet langer ondersteunen.
Wat (al dan niet interactieve) digitale televisie betreft zijn er op verschillende platformen verschillende aanbieders actief. Over het Vlaamse grondgebied heeft Telenet ongeveer evenveel digitale abonnees als concurrent Proximus over heel België. Proximus geeft enkel het aantal klanten prijs over heel België en daar zitten ook de klanten van dochter Scarlet bij. In 2015 zijn bovendien de klanten van SNOW (BASE) overgestapt naar Scarlet. Dit verklaart een deel van de abonneestijging bij Proximus.
Ook Orange communiceert in zijn jaarverslag enkel over het aantal klanten in België. Op 1 januari 2017 waren dat er 33.400. In april 2017 was er al sprake van meer dan 50.000 tv-klanten.[174]
Er bestaan nog andere distributievormen dan kabel. Over-the-top (OTT) televisie, televisie via internet, is momenteel aan een opmars bezig, vooral bij jongeren. Zowel Telenet als Proximus bieden OTT-televisie aan hun abonnees aan. Telenet had op 31 december 2016 485.212 abonnees die actief gebruik maken van de Yelo Play app en/of yelotv.be.[175] Dat is een stijging van 8,9% t.o.v. vorig jaar. Proximus biedt eenzelfde dienst aan via Proximus TV, maar de Vlaamse cijfers mogen niet publiek gemaakt worden. Een derde Vlaams initiatief is Stievie Premium. Ook de abonnee-aantallen van deze dienst zijn vertrouwelijk.
Dienstenverdeler |
Merknaam |
Aantal abonnees |
Proximus nv |
Proximus TV |
Niet publiek beschikbaar |
Stievie nv |
Stievie Premium |
Niet publiek beschikbaar |
Telenet bvba |
Yelo Play |
485.212 |
Tabel 89: Populariteit Vlaamse OTT-spelers
De ontwikkeling van OTT-diensten zorgt voor aanpassingen binnen de bedrijfsmodellen van traditionele distributeurs. OTT-diensten richten zich meestal tot een niche met een beperkter aanbod voor een lagere prijs, terwijl gevestigde televisieverdelers een groot aanbod hebben voor een hogere prijs. Dit zorgt ervoor dat consumenten meer mogelijkheden krijgen, distributeurs meer perspectieven hebben en rechtenhouders hun aanbod via meerdere kanalen kunnen verkopen.
INFOFRAGMENT 25: DE FINANCIELE RELATIE TUSSEN OMROEPEN, DISTRIBUTEURS EN AUTEURS |
Door de tweezijdigheid van de televisiemarkt kunnen omroeporganisaties als klant én als leverancier beschouwd worden van distributeurs en vice versa. Er kunnen dus geldstromen in beide richtingen lopen. Deze materie is complex en weinig transparant vermits de omroepen enerzijds transportkosten betalen voor de verspreiding van het signaal, maar anderzijds (samen met de auteurs) auteursrechten ontvangen. Door allerhande belanghebbenden wordt het gebrek aan transparantie over de verdeling van de geïnde auteursrechten aangeklaagd. De marktpartijen zijn niet geneigd informatie over deze materie openbaar te maken. Vaak zijn zij zelf tot vertrouwelijkheid gebonden in de contracten die werden aangegaan. Sinds 2010 vraagt de VRM inzicht in de overeenkomsten die de dienstenverdelers aangingen met de omroeporganisaties. Daarnaast werden overzichten verschaft van de effectief betaalde/ontvangen bedragen. Deze oefening wordt jaarlijks herhaald. Details kunnen niet vrijgegeven worden aangezien zij op strikt vertrouwelijke basis werden meegedeeld. Oorspronkelijk werd enkel informatie opgevraagd over de transfers tussen omroepen en distributeurs. Sinds 2012 vroeg en kreeg de VRM ook de gegevens over de bedragen die aan andere rechthebbenden betaald werden. De kabeloperatoren factureren de auteursrechten apart omdat ze, wat betreft de prijs van het basisabonnement, onder de controle van de Prijzendienst vielen. Extra’s, zoals auteursrechten, worden apart op de factuur vermeld en op die manier kan iedereen berekenen hoe groot de te verdelen som is. Bij andere distributeurs (zoals Proximus) zijn de omroeptransmissiediensten en auteursrechten niet apart gefactureerd, maar inbegrepen in de prijs van een “pack”. Daardoor is het voor de begunstigden niet meteen mogelijk om te berekenen hoeveel er in totaliteit uitgekeerd zou moeten worden. De variatie binnen de aangeleverde prijsinformatie is zodanig groot dat het de VRM niet toestond er een eenduidige logica uit te distilleren. Voor sommige contracten wordt een vergoeding per abonnee per maand afgesproken, soms wordt er gewerkt met forfaitaire bedragen. In een aantal gevallen bevatten de overeenkomsten ook engagementen tot het spenderen van behoorlijk hoge advertentiebudgetten op bepaalde zenders. De balans wijst in het merendeel van de gevallen in het voordeel van de omroepen, maar in enkele gevallen is dit omgekeerd. Deze verhouding blijkt niet per se bevestigd door de populariteit van de zenders in kwestie. De betaalde bedragen schommelen tussen nul euro, over enkele duizenden euro, tot meerdere miljoenen euro. Voor eenzelfde omroep kunnen de bedragen in de relatie met een ander platform zelfs in een volledig andere grootorde liggen. |
[145] Studiedienst van de Vlaamse Regering (2016), VRIND 2016 Vlaamse Regionale Indicatoren, pp. 322-324. De studiedienst van de Vlaamse regering geeft jaarlijks een overzicht weer van Vlaamse regionale indicatoren.
[146] Imec Digimeter, “Measuring Digital Media Trends in Flanders”, 2016, pp. 32-75. Het imec digimeter rapport brengt elk jaar het bezit & gebruik van media(technologie) bij Vlamingen in kaart.
[147] Imec Digimeter, “Measuring Digital Media Trends in Flanders”, 2016, pp. 104-109. Het imec digimeter rapport brengt elk jaar het bezit & gebruik van media(technologie) bij Vlamingen in kaart.
[148] d’Haenens, L., Raats, T. & Van den Bulck, H. (2015), Benchmark van de publieke omroep in Europa: een analyse van het aanbod, financiering en publieksbereik.
[149] Pieter Dumon, De Morgen, “Niet meer blindstaren op kijkcijfers”, 27 januari 2017.
[150] Gent-West is een coproductie van FremantleMedia Belgium en Marmalade, het wordt uitgezonden op Play More en VIER.
[151] Groeten Uit wordt uitgezonden op VTM en RTL4.
[152] The Band wordt uitgezonden op VTM en Fox NL.
[153] De Bunker wordt uitgezonden op VTM en Fox NL, De Ridder wordt uitgezonden op één en AVROTROS.
[154] Temptation Island wordt uitgezonden op VIJF en RTL5.
[155] Peking Express wordt uitgezonden op W2 en Net 5, Amigo's wordt uitgezonden op Telenet Play en VTM, Omerta wordt uitgezonden op Telenet Play en VIER, Gent-West een coproductie van FremantleMedia Belgium en Marmalade wordt uitgezonden op Play More en VIER, De Bende van Jan de Lichte wordt uitgezonden op Proximus TV en VTM, Als de Dijken breken wordt uitgezonden op één en EO.
[156] door verschillende co-producties is de optelsom van alle aantallen groter dan het eigenlijke totale aantal producties. Dat komt omdat dubbeltellingen hieruit gehaald werden, maar coproducties wel telkens als 1 geteld werden voor elk productiehuis afzonderlijk.
[157] CIM TV - Noord, 1/1 - 31/12/2016, 02-26h, 4+ & gasten - GfK Belgium NV.
[158] Vroegere Kanakna Productions.
[159] Vroegere De TV-makers.
[160] De VRM baseert zich voor de afbakening van Vlaamse producties op het reglement van het VAF/Mediafonds (https://www.vaf.be/sites/vaf/files/reglementen/9._reglement_vaf_mediafonds_-_vanaf_20.09.2016_0.pdf, p. 5) i.v.m. voorwaarden m.b.t. majoritair en minoritair Vlaamse projecten.
[161] De vzw Antwerpse Televisie zendt uitsluitend programma’s uit onder de noemer: informatie, nieuws, sport, reclame en teletekst. Al die producties zijn Vlaamse producties.
[162] Tijdens de eindejaarsperiode zond AVS drie Vlaamse producties uit, geproduceerd door onafhankelijke producenten: 't Is zo erg nog niet (een film n.a.v. 40 jaar wijkgezondheidscentrum De Sleep in Gent i.s.m. Victoria Deluxe, regisseur Brecht Van Hoenacker), Luc De Vos (een film van Roger Geirnaert, dorpsgenoot van Luc De Vos in Wippelgem) en Ten Huize Goetgebuer (een oudere productie, 2006, van DK Entertainment)
[163] De vzw Regionale Televisie Aalst-Dendermonde-Sint-Niklaas, Dagelijkse Regionale Informatie en Educatie zendt uitsluitend programma’s uit onder de noemer: informatie, nieuws, sport, reclame en teletekst. Al die producties zijn Vlaamse producties.
[164] De vzw Tele-Visie-Limburg zendt uitsluitend programma’s uit onder de noemer: informatie, nieuws, sport, reclame en teletekst. Al die producties zijn Vlaamse producties.
[165] Op Play Sports HD2 worden enkel sportwedstrijden uitgezonden.
[166] Op Play Sports HD3 worden enkel sportwedstrijden uitgezonden.
[167] Op Play Sports 4 worden enkel sportwedstrijden uitgezonden.
[168] Op Play Sports 5 worden enkel sportwedstrijden uitgezonden.
[169] Op Play Sports 6 worden enkel sportwedstrijden uitgezonden.
[170] Op Play Sports 7 worden enkel sportwedstrijden uitgezonden.
[171] Op Play Sports Golf worden enkel sportwedstrijden uitgezonden.
[172] Categorie andere bij kijkcijfers bestaat uit alle tv-zenders waarvoor het CIM kijkcijfers berekent en die niet tot VRT, Medialaan of SBS behoren. Deze lijst vindt u op www.cim.be/nl/zenderlijsten.
Categorie andere bij websitebezoeken bestaat uit: Studio 100 TV, Njam!, Focus & WTV, Nickelodeon, MTV.
Categorie andere bij sociale media bestaat uit: CAZ, Studio 100 TV, Njam!, Dobbit TV, Kanaal Z, Stories TV, PlattelandsTV, Ment TV, Actua TV, Evenaar, Eclips TV, Sport 10, 11, Play More, Play Sports, ATV, AVS, Focus & WTV, Ring TV, ROB TV, RTV, BRUZZ, TVL, TV Oost, Disney Channel, Disney Junior, Nickelodeon, Discovery Channel, TLC, Comedy Central, MTV, Spike, Eleven Sports, National Geographic, Fox, Cartoon Network, Viceland, Xite.
[173] Sam Feys, De Morgen, “Iedereen lijkt de (betalende) app van ‘De Slimste Mens’ te haten”, 2 november 2016.
[174] Sebastien Rousseau, De Tijd, “Orange Belgium: prille liefde, 13 april 2017.
[175] Financieel verslag 2016, Telenet.