Symposium

Op 5 december 2024 vond het jaarlijks symposium van de Vlaamse Regulator voor de Media (VRM) plaats. Onder de titel “Frequentie morgen – radio en audio in Vlaanderen” werd nagedacht over de toekomst van radio in Vlaanderen.

Gedelegeerd bestuurder Joris Sels opent het symposium. In zijn welkomstwoord licht hij het programma toe en stelt hij de panelleden en moderator voor.

Situatieschets: Carlo Adams

Carlo Adams, voorzitter van de algemene kamer van de VRM, schets het thema van de dag. Hij verwijst naar de berichtgeving door de pers over de Vlaamse media: enkele recente voorbeelden tonen aan dat de meeste aandacht daar naar televisie gaat. Radio neemt daar niet de meest prominente plek in.

Het medium televisie heeft de afgelopen jaren grote veranderingen gekend. Er is de opkomst van digitale televisie, de intrede van internationale over the top diensten – met daarbij een dominante positie voor het Amerikaanse Netflix - en de reactie hierop van onze Vlaamse spelers.

Ook bij het medium audio zien we soortgelijke tendensen. Denk maar aan de digitalisering, internationale muziekstreamingsdiensten en het niet geslaagde initiatief Podgrond: een inspanning van Vlaamse mediagroepen om met betrekking tot podcasts de krachten te bundelen.

Omdat bij het medium radio, en bij uitbreiding audio, de evolutie niet stil staat wordt hier vandaag de nodige aandacht aan besteed.

Carlo Adams schetst het radiolandschap in Vlaanderen. Gaande van de grootste openbare en commerciële zenders tot de louter digital initiatieven. Uiteraard wordt ook verwezen naar de 123 lokale radio’s die Vlaanderen telt.

In Vlaanderen geraakt het digitaal radioluisteren steeds meer ingeburgerd. Zo goed als de helft van het radioluisteren gebeurt vandaag digitaal. Hetzij via DAB+, hetzij via Internet, hetzij via digitale tv. De grootste groei ligt bij het luisteren via DAB+.

In het voorjaar van 2024 werd ‘de radiostudie over de transitie van analoge radio naar digitale radio en over de toekomstige DAB+/digital only omgeving’ gepubliceerd. De studie signaleert enkele trends in het Vlaamse audiolandschap en gaat uitvoerig in op de evolutie van digitaal luisteren en het afschakelen van FM.

Tot slot verwijst Carlo Adams ook naar podcasts. Eén van de pioniers in Vlaanderen is comedian Xander De Rycke, die reeds in 2011 van start ging met zijn “Mosselen om half twee”-podcast. Vandaag schieten de Vlaamse podcasts als paddenstoelen uit de grond. Enerzijds zijn er podcasts van onafhankelijke producten, anderzijds maken ook de grootste Vlaamse mediagroepen tal van podcasts.

Na een trage start zet het medium zijn opmars in Vlaanderen verder, dat blijkt uit het recentste Digimeter-onderzoek.

Binnen de Vlaamse mediasector werd de afgelopen jaren gewerkt aan een “Streamz voor audio”. Het project kreeg de werknaam “Podgrond” mee. Het betrof een samenwerking tussen mediagroepen VRT, DPG Media en Play Media. In het kader van het relanceplan Vlaamse Veerkracht werd een subsidie van ruim 1,4 miljoen euro toegekend.

In oktober 2024 kwam het bericht dat de verschillende partijen de stekker trokken uit het project. De inkomsten uit reclame zouden te traag op gang komen en te laag liggen om de kosten van het project te dragen.

Paneldebat

Na deze situatieschets geeft Carlo Adams het woord aan moderator Jelle Mels (VRT, reporter Vlaanderen Vakantieland, host en eindredacteur Karrewiet), die het paneldebat zou leiden met volgende sprekers:

• Mevrouw Els Van de Sijpe (VRT)

• Prof. dr. Tom Evens (imec-mict-UGent)

• De heer Michael Dujardin (DPG Media - Qmusic)

• De heer Bjorn Van Win (Vereniging Regionale Radio Omroepen - Radio Reflex Mechelen)

Paneldebat: Radiostudie

Op vraag van het Departement Cultuur, Jeugd en Media voerden onderzoekers van de Universiteit Gent in samenwerking met het consultancybedrijf BrightWolves een studie uit naar de toekomstige mogelijkheden voor organisatie van een leefbaar digitaal radiolandschap in Vlaanderen. Deze studie vormt een nuttige leidraad voor het debat.

Tom Evens, die de leiding had van dit onderzoeksproject, licht het onderzoek en de belangrijkste conclusies kort toe.

Er is er een duidelijke trend waarneembaar: Vlaanderen is nog steeds een sterk radioland. Ook al luisteren Vlamingen nog steeds massaal naar de radio (elke Vlaming luistert gemiddeld 202 minuten per dag) toch is het dagelijkse bereik de laatste jaren gedaald (voorheen werd er gemiddeld 221 minuten per dag geluisterd).

De Vlaamse radiozenders verloren ongeveer 70.000 luisteraars per dag. Opvallend is ook dat de jongere generaties de weg naar de live-radio-uitzendingen niet meer vinden en eerder audio consumeren op andere manieren, zoals bijvoorbeeld via YouTube. ‘’Het is (nog) niet dramatisch maar de tendens is toch duidelijk” aldus Tom Evens.

Els Van de Sijpe bevestigt dat de jongste doelgroep inderdaad steeds minder naar de radio luistert en verwijst naar het grote aanbod van on-demand platforms zoals Spotify. Ook kleinere kanalen die puur digitaal te beluisteren zijn maken een opmars. Er is sprake van een versplintering van het aanbod. Omdat jongeren kunnen kiezen hoe ze naar muziek luisteren is er geen vast luisterpatroon meer. Hoe dan ook zal radio daaraan tegemoet moeten komen door een digital only-aanbod te voorzien.

Michael Dujardin beaamt dat radio nog steeds veel Vlamingen bereikt en dat Vlaanderen binnen Europa nog steeds een hoge voorname plaats in de ranking inneemt (5^de). De luisterdichtheid in Vlaanderen is dus nog steeds één van de beste van de Europese landen. Toch bevestigde hij ook de reeds besproken luistertrend bij de jongere mediaconsumenten van Generation Z. DPG zoekt, net zoals de VRT, naar manieren om jongeren te linken aan haar eigen mediamerken en te bereiken via andere kanalen, of zelfs via haar andere mediamerken. Q bereikt bijvoorbeeld heel wat Vlamingen via het TikTok-account.

Bjorn Van Win omschreef de lokale radio’s als de vriend des huizes: wie afstemt op lokale radio blijft hangen. De Antwerpse Radio Minerva bewijst dit: de radio gaat ’s ochtends aan en blijft doorheen de dag de wat oudere luisteraar begeleiden. Het valt bijna niet te meten maar wie naar de lokale radio luistert, blijft wel hangen.

Paneldebat: Digitaal verhaal

Jongere leeftijdsgroepen consumeren dus relatief vaker andere audiobronnen zoals muziekstreamingsdiensten en muziekvideoplatformen, zoals Spotify. Deze lijkt voornamelijk een bedreiging voor VRT-jongerenzender MNM, momenteel de zesde zender van Vlaanderen. Uit de recentste CIM-cijfers blijkt dat MNM een markaandeel haalt van amper 5,66%, met een gemiddelde eerder lage dagelijkse luisterduur van 135 minuten.

Els Van de Sijpe bevestigt dat de mediaconsumptie verandert, vooral bij jeugd. Zij nuanceert wel dat MNM op dagbasis nog steeds 400.000 luisteraars bereikt en meer dan 500.000 op weekbasis die exclusief naar één enkel radiokanaal luisteren. MNM heeft een andere profiel dan de andere radionetten (Radio 1, VRT radio2 en Studio Brussel) en er wordt gewerkt aan een strategie op langere termijn om in te spelen op het veranderend luistergedrag. VRT MAX is intussen geëvolueerd naar een video- en audioplatform. De VRT moet ook risico’s nemen om ook te investeren in podcast. De mediaconsumptie zal in de toekomst anders worden gemeten. Er komt een nieuw crossmediaal meetsysteem dat rekening zal houden met de versnippering van de luisterplatformen.

Tom Evens vult aan dat dit nieuwe meetsysteem wellicht niet perfect zal zijn doch wel een stap vooruit betekent.

Paneldebat: Muziekstreaming als bedreiging

De moderator legt de mogelijke bedreiging van muziekstreamingsdiensten en muziekvideoplatformen ook even voor aan de andere panelleden.

Michel Dujardin reageert dat de luisteraar slechts naar 1 enkele zender tegelijk kan luisteren. De Big Tech-bedrijven met Spotify op kop weten welke muziek de luisteraar wil en kan hierop met Artificial Intelligence-toepassingen inspelen om de luisteraar aan zich te binden. Wat AI niet kan is een echte emotie opwekken. Een uitzending die met AI tot stand komt is niet te vergelijken met persoonlijke gesprekken op de radio, die vertrekken vanuit personality en emotionele content.

Els Van de Sijpe wijst op de verbindende rol van radio. Radio kan mensen bij elkaar brengen. Studio Brussel lanceerde een podcast over Luc de Vos en de 10^de verjaardag van zijn overlijden. Uit die podcast kwam een meezingmoment van het nummer ‘Mia’ voort. Dat initiatief bracht 7.000 mensen samen in Gent. Daarnaast waren honderdduizenden meezingers gekluisterd aan de radio. Dit was dus een live-uitzending die geïnspireerd werd door een podcast.

Michael Dujardin verwijst ook naar de 1212-concerten als samenwerking tussen de verschillende Vlaamse radiozenders als voorbeeld voor de mobiliserende kracht van radio.

De moderator geeft aan dat het voornamelijk de eerder oudere doelgroepen zijn die sterk naar live radio luisteren en die het meest merktrouw zijn. In Vlaanderen kijken we vooral naar Radio 2, nog steeds de “grootste familie van Vlaanderen”. De afstand tot de tweede grootste zender in Vlaanderen (Qmusic) blijft nog steeds zeer groot. Vandaag haalt Radio 2 nog een marktaandeel van net iets meer dan 24%, wat bijna historisch laag is. Ruim vier jaar geleden lag het marktaandeel nog hoger dan 30%. Waar ligt de verklaring voor die ferme terugval? Kan Radio 2 opnieuw stijgen tot boven die 30% grens? Of is er intussen te veel aanbod of een te grote versplintering van het aanbod?

Els Van de Sijpe geeft aan dat Radio 2 momenteel heel wat vernieuwingen ondergaat. Het is de meest onderschatte zender van Vlaanderen en beantwoordt aan de oerdefinitie van radio. Radio 2 biedt gezelschap aan de luisteraar en zekerheid. 1 Miljoen mensen luisteren dagelijks naar Radio 2. De VRT hanteert een langetermijnstrategie om regionale informatie ook tot bij de jongere luisteraar te brengen en te verbreden. Regionale informatie moet ook digitaal worden aangeboden. Het bereik hiervan zit niet vervat in de CIM-cijfers. Vernieuwend is het WinWin-programma, één van de pijlers van Radio 2, dat ook een afgeleide op televisie zal krijgen en dat door de nieuwsbrief alleen al een community van 200.000 bereikt. Er wordt op andere manieren radio geconsumeerd en dat vergt ook andere manieren van meten, die de afgeleiden van radio beter in kaart kunnen brengen.

Michael Dujardin: Er is een andere beleving van de radioconsumptie. Vroeger was radio gewoon radio. Nu is radio ook op verschillende andere multimediaplatformen te vinden in de vorm van kortere stukjes.

Tom Evens vult aan dat sommige dingen ook in het nieuwe meetsysteem niet kunnen gevat worden zoals het bereik op social media en radio in snippets.

Volgens Els Van de Sijpe kent Vlaanderen in vergelijking met het buitenland een onwaarschijnlijke radiomarkt. Dagelijks luisteren 2,6 miljoen Vlamingen naar een radiozender van de openbare omroep. Maar er is ook nood aan regelgeving om de vindbaarheid van de eigen lokale zenders te verhogen.

Michael Dujardin beaamt dit maar wijst er ook op dat er nood is aan beleid rond de signaalintegriteit op radio. Dit betekent dat het niet zou mogen dat aanbieders van streamingdiensten zoals Radioplayer of TuneIn een radiosignaal van Klara of JOE mogen laten voorafgaan of onderbreken door reclame die gekozen wordt door de streamingdienst in kwestie. Voor televisie heeft het Mediadecreet reeds een restrictie bepaald en de radiosector zou hier graag een samenwerking voor willen aangaan met de overheid.

De DPG-radiozenders (Qmusic, JOE en Willy) halen samen ook een indrukwekkend bereikcijfer van meer dan één miljoen luisteraars waarbij Willy op de digital only markt toch een zeer bijzondere en belangrijke plaats inneemt.

Bjorn Van Win: Voor de lokale radiomarkt is het veel moeilijker om zicht te krijgen op het luisterbereik. De lokale radio is ondergebracht in de restcategorie van de CIM-cijfers, die momenteel 8% telt. Zoals bekend kosten metingen handenvol geld.

Paneldebat: Digital Only Radio

Op vraag van de moderator haalt Tom Evens enkele cijfers uit de studie naar boven m.b.t. de digital only zenders. De digital only zenders halen momenteel samen ongeveer 10% marktaandeel. Zij zorgen voor een versnippering van de radiomarkt maar we stellen vast dat digital only zenders die aan de grotere groepen (VRT, DPG, Play) gekoppeld zijn ook snel kunnen verdwijnen. Hoewel het aandeel stijgt is de luisteraarsmarkt momenteel niet voldoende en dat vormt een economisch probleem.

De moderator verwijst naar de digital only kanalen die gelanceerd werden door VRT en DPG Media. In welke mate zijn deze een succes? En wat is de bestaansreden en het doel van dergelijke zenders?

Els Van de Sijpe: VRT zet voor deze digital only kanalen talent uit eigen huis in. Kanalen als de Tijdloze en Radio Bene zijn groeiers en fungeren als ‘mood radio’ in navolging van de evoluties in het buitenland, waar zenders niet meer specifiek op een doelgroep zijn gericht maar een stemming weergeven. Een voorbeeld hiervan is Klara Continuo, waar luisteraars niet per se afstemmen voor de klassieke muziek maar voor de rust die ze bij de zender vinden.

Michael Dujardin: Ook DPG maakt ‘mood programma’s’. JOE werkt meer in tijdperken zoals JOE 80s&90s en JOE Gold. 10% à 12% van de luisterduur is digital only. Maar om de sprong van de analoge platformen te maken naar de digitale kanalen, heb je wel een hefboom nodig zoals de landelijke radio-erkenningen op FM. In digital only radio zijn er wel dingen geprobeerd die niet zo succesvol bleken. Maar bij Topradio bijvoorbeeld blijkt dat wel te lukken.

Bjorn Van Win: Ook de lokale radiosector is niet bang van de digitale evolutie en omarmt de innovatie. Er zijn meerdere voorbeelden zoals Radio Noordzee in Oostende, de karnavalsradio’s in Ninove en in Aalst en ook lokale radio Reflex te Mechelen is bezig met de ontwikkeling van een tweede eigen product.

Michael Dujardin verwijst ook naar de lokale DAB+-projecten die door de Vlaamse overheid reeds enkele jaren werden mogelijk gemaakt.

Paneldebat: Podcasts - Podgrond

De moderator haalt aan dat net zoals bij televisie er sprake is van een – weliswaar nog beperkte – trend van lineair naar on demand luisteren. Er is vandaag een ruim aanbod aan podcasts bij de Vlaamse mediagroepen. De moderator informeert naar de visie achter dergelijke podcasts en de evolutie van de voorbije maanden en jaren.

Els Van de Sijpe benadrukt dat er sprake is van een en-en-verhaal. Naast podcasts wordt ook onder andere Radio 1 ingekanteld op VRT MAX, waardoor door de audiofragmenten (Select) een ander en ruimer publiek wordt bereikt. Er wordt gezocht naar nieuwe vormen van audio- en radiobeleving. ‘Het Kwartier’ was een podcast die los stond van de analoge programmatie van Radio 1. Er werd echter voor gekozen om het Kwartier ook op Radio 1 te brengen omdat er een gat in de programmatie zat. Zo wordt op weekdagen na 18u00 uur de podcast Het Kwartier met een selectie van het nieuws en de duiding van de dag gebracht. Als sector moeten wij hier blijven in investeren om mensen en jongeren warm te maken voor audio. Daardoor wordt radio zelf ook beter. Nieuwe en jonge talenten duiken op om met passie audio te maken. Dit is marktverbredend en we moeten deze evolutie omarmen.

Volgens Michael Dujardin zet DPG eveneens in op podcast bij de merken HLN en De Morgen. Hij verwijst ook naar de Qmusic-podcast ‘De 10 meest gegoogelde vragen’. Het blijft wel moeilijk om voor podcast een businessmodel te creëren. 2,5% van de Vlamingen luistert momenteel 1 x maand naar een podcast. Om podcast te maken zijn wel relatief weinig technologische middelen nodig. Het is voornamelijk de aangeboden content die telt en doorweegt om een succesvolle podcast te maken.

De moderator verwijst naar het vroegtijdig stopzetten van het Podgrond-project. Na dit einde roerden zich heel wat kleinere en onafhankelijke podcastmakers. Zij vonden dat het beleid eerder hen moet ondersteunen dan de grote klassieke mediagroepen die via hun portaal al makkelijker hun podcasts in de kijker kunnen zetten, zoals bijvoorbeeld VRT MAX.

Volgens Michael Dujardin is het verdwijnen van Podgrond te wijten aan een combinatie van factoren. Podgrond was een belangrijk onderzoeksinitiatief waar veel middelen zijn voor vrijgemaakt. Het businessmodel is er echter nog niet. Binnen de mediagroepen worden ook verschillende strategieën gevolgd. De grote groepen moeten het medium podcast promoten en de kleinere podcastmakers kunnen hiervan profiteren om verder te groeien. Creativiteit is er genoeg in Vlaanderen. Samen met de overheid moet er gekeken worden naar een betere distributie.

Tom Evens: Ik wil hier ook een ballonnetje oplaten. Wat geldt voor video kan ook toegepast worden op audio zoals het verhogen van de vindbaarheid van de lokale radiozenders. De investeringsverplichting kan ook aan internationale spelers als Spotify en YouTube worden opgelegd. Een mediafonds voor podcast en andere audioproducties behoort ook tot de mogelijkheden.

Paneldebat: Afschakeling radio-uitzendingen via FM-band

Vervolgens snijdt de moderator het vraagstuk ‘afschakeling van radio-uitzendingen via de FM-band’ aan. In de radiostudie wordt hiervoor een richtdatum vooropgesteld. Vanwaar deze datum en met welke criteria werd daarbij rekening gehouden?

Tom Evens benadrukt dat de vraag naar een afschakeldatum deel uit maakte van de opdracht van het kabinet. Het blijft evenwel een richtdatum. Er moet niet persé afgeschakeld worden op 1 januari 2031. De omstandigheden moeten opportuun zijn. Dit betekent ook niet dat de FM-band helemaal moet verdwijnen. De berekening is gemaakt volgens een aantal minimaal te behalen criteria. De concrete afhandeling van de afschakeling vraagt minstens twee jaar voorbereiding. 65% van het luistervolume moet digitaal zijn. 60% van het wagenpark moet uitgerust zijn met een digitale radio-ontvanger. Het FM-only luistervolume moet gedaald zijn naar 20%. Deze criteria zullen volgens ons onderzoek voor het eerst in 2028 gehaald worden.

Voor 2032 gaan wij uit van een digitaal luistervolume van 84%. Het FM-only luistervolume zal verder dalen naar 8% en 91% van het wagenpark zal beschikken over een digitale radio-ontvanger.

De complexiteit van de afschakeling is dat alle huidige erkenningen en licenties zullen moeten uitdoven voor de omschakeling naar het digitale model.

Voor Els Van de Sijpe moet voor het bepalen van de afschakeldatum worden gekeken naar het belang van de markt. De afschakeling mag de luisteraars niet tegen het hoofd stoten en wegjagen, bijvoorbeeld naar internationale spelers. Momenteel hebben vele oudere luisteraars nog geen digitale toegang. De radiomarkt moet eerst verder verrijkt worden en we moeten ons minder vastpinnen op een vaste datum. In Europa is Noorwegen het enige land dat al afgeschakeld heeft. Daarnaast is er momenteel een transitie in Zwitserland waar het digitale luistervolume 80% bedraagt. Zich voor de afschakeling baseren op een digitaal luistervolume van 60-65% zou nadelig zijn voor de iets oudere gebruiker. Het zal uiteindelijk de gebruiker zijn die hiervoor de geschikte datum zal bepalen.

Michael Dujardin: Het klinkt inderdaad mooi om hier nu een datum op te plakken maar de gebruiker moet inderdaad bepalen wanneer het moment geschikt is. Voor veel 65+’ers is radio de belangrijkste bron van informatie. Daarom lijkt het beter om een digitaal luistervolume van 85% te bereiken en een daling van het FM-only volume van 10% alvorens af te schakelen.

Ook Bjorn Van Win beaamt het belang van de oudere luisteraars voor de lokale radiosector. Hij werpt de vraag op of de grotere zenders niet het voortouw kunnen nemen bij de omschakeling en lokale radio’s nog een tijd verder op de FM-band kunnen blijven uitzenden om iedereen, ook de oudere luisteraar, aan boord te houden.

Ook de distributie vormt een gigantische uitdaging, zo benadrukt Els Van de Sijpe. 80% van de podcasts wordt in Vlaanderen beluisterd via de internationale platformen, en 70% van de radio-uitzendingen. Grote internationale spelers kunnen met kleine lokale aanbieders doen wat zij willen. Toen VRT bij TuneIn protesteerde tegen de onderbreking voor reclame rond kinderprogramma’s, wat decretaal niet is toegestaan, werd de distributie van het signaal stopgezet en duurde het onderhandelen 3 weken vooraleer de programma’s opnieuw werden doorgegeven.

De moderator verwijs ook naar de DAB+-proefprojecten voor de lokale radio’s. Heel wat lokale radio’s zijn ingestapt in die DAB+-proefprojecten, die van start gingen op 1 februari 2022 en verlengd werden tot 1 januari 2026. Hoe beoordelen de lokale radio’s die aanwezigheid op DAB+ en zijn zij klaar voor de digitale toekomst?

Bjorn Van Win: Voor de lokale sector is de toegang tot DAB+ een zeer goede zaak. In vele gebieden is de ontvangst OK maar er zijn ook gaten in het bereik, tot zelfs blanco gebieden zoals de Kempen. Dit kan worden opgelost door steunzenders. Hier kan de overheid de sector steun bieden.

De moderator gaat dieper in op de uitgevoerde studie. Een van de aanbevelingen in de studie is dat het verzorgingsgebied van lokale radio-omroeporganisaties verruimd dient te worden.

Deze aanbeveling, zo verduidelijkt Tom Evens, is ingegeven om de relevantie van de lokale radio te verhogen. Specifieke zendgebieden met een ruimer bereik van 20 à 30 km zouden moeten worden toegewezen. Het plan voor de lokale radiosector is wel niet om naar provinciale of zelfs landelijke zendgebieden te gaan. Het is een pleidooi voor de uitstippeling van een lokaal DAB+-frequentieplan.

Bjorn Van Win reageert hierop dat om dit voorstel te realiseren er heel wat meer muxen vereist zullen zijn. De lokale radiosector is geen voorstander van de verkleining van de huidige lokale DAB+-zendgebieden.

Paneldebat: Artificiële Intelligentie (AI)

De slotvraag op het symposium draait dit jaar rond Artificiële Intelligentie (AI). Hoe kijkt de sector naar het gebruik en de betekenis van AI in de toekomst en wordt hier vandaag al gebruik van gemaakt?

Els Van de Sijpe: Bij VRT wordt AI vooral achter de schermen reeds gebruikt, voornamelijk om de uitvoering van routinetaken te vergemakkelijken, zoals de samenstelling van playlists of het maken van transcripties, zoals vorig jaar tijdens de Warmste Week. Toen werd audio automatisch getranscripteerd naar ondertiteling met behulp van AI, al slopen er soms wel fouten in. AI laat toe om sneller te werken zodat er meer tijd vrijkomt voor andere dingen. De authenticiteit van het radiomaken blijft het belangrijkst. Er was ook een experiment met door AI gegenereerde presentatie op basis van bestaande radiostemmen doch het is niet de bedoeling om deze weg in te slaan.

Michael Dujardin: DGP stelt AI (ChatGPT) beschikbaar voor alle medewerkers als hulpmiddel ter vervanging van de spreekwoordelijke “telefooncentrale”. Wanneer de luisteraar een app naar Q-Music stuurt, worden deze vaak duizenden berichten door een bot geanalyseerd en ook beantwoord. AI zorgt dus voor interactie tussen de radio en de luisteraar. Dit verandert niets aan de huidige werkorganisatie, maar het is wel een bruikbare hulp om reeds bestaande processen efficiënter te laten verlopen. In de toekomst kan dit ook helpen om “music only”-kanalen te bevoorraden van nieuws of verkeer of meer achtergrondinformatie bij een bepaalde artiest. Er werd ook reeds geëxperimenteerd met een AI-radiostation, doch puur om hieruit te leren. Voor AI in Vlaanderen op de radio zelf kan worden gebruikt zullen ontwikkelaars een praktisch probleem moeten oplossen. De Nederlandstalige AI-presentator kent nog onvoldoende Vlaams of schakelt na enkele zinnen zelfs over op Hollands. Men mag dus niet alles of teveel verwachten van AI. Het hart van de radio blijft de personality van de radiomaker.

Bjorn Van Win: Ook de lokale radiosector maakt reeds gebruik van AI. Zelf maakt hij ’s nachts na verslaggeving bij een voetbalwedstrijd nieuwsitems aan die met behulp van AI in de uitzendingen worden geïntegreerd. Het programma knipt de juiste fragmenten uit interviews, voorzien van commentaar, voegt deze toe in een reeds opgemaakt nieuwsbulletin. Hij verwijst tot slot ook naar het Duitse Absolut Radio AI, een radiostation waar ook de gesproken interventies uit een AI-programma komen.

Vragen uit de zaal

Na het paneldebat is het woord aan het aanwezige publiek. Ook zij kunnen hun vragen stellen aan het panel.

Volgende onderwerpen komen daarin aan bod:

• Lokale radio’s via DAB+

• Subscription based radio

• Het statuut van gemeenschapsradio’s

Slotwoord: Vlaams minister van Media

Het slotwoord werd gegeven door Cieltje Van Achter, minister van Media.

De minister benadrukt het nut van het jaarlijks door de VRM georganiseerde evenement, dat een belangrijke ontmoetingsplaats is voor de Vlaamse mediasector, beleidsmakers en onderzoekers. Het radiothema dat vandaag werd besproken is er één dat ons allen verbindt.

Radio begeleidt ons van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat. Het is een krachtig en mobiliserend medium dat momenteel sterke veranderingen ondergaat. Het luistergedrag verschuift en ook de manieren om audio te beluisteren verandert. Vinyl, cassettebandjes en CD’s worden vervangen door smartphones. Audio is vandaag steeds 24u/24u beschikbaar. Dagelijks komen er 100.000 nieuwe nummers bij op Spotify.

Onze eigen radiozenders of streamingdiensten zijn zeer belangrijk voor onze eigen Vlaamse artiesten. De minister verwijst hiervoor naar de documentaire “Meer dan een droom” met de noodkreet van Laura Tesoro. Het versterken van de aandacht voor onze eigen artiesten is ook een punt dat zal worden meegenomen naar de onderhandelingen over de nieuwe beheersovereenkomst voor de VRT.

Inzake digitalisering zijn al stappen gezet door de integratie van digitale radio-ontvangers in de wagen. In 2027 zullen er in Vlaanderen meer wagens rondrijden met een digitale ontvanger dan zonder. De helft van alle Vlamingen heeft momenteel toegang tot een DAB+-toestel.

Ook de organisatie Digitaal Vlaanderen, waarin de grote radiozenders, de overheid en DAB+-netwerken deelnemen, speelt een belangrijke rol in de promotie en communicatie rond digitale radio.

Daarnaast wordt achter de schermen inderdaad gewerkt aan een nieuw crossmediaal meetsysteem, dat een belangrijk instrument zal worden dat onze Vlaamse spelers zal helpen. Ook inzake de verbetering van de vindbaarheid en de zichtbaarheid van onze zenders loopt een studie die eind dit jaar zal worden opgeleverd.

AI maakt een steile opmars en is een gamechanger maar dit moet ons doen focussen op de eigen creativiteit.

De minister is er zich van bewust dat er enkele cruciale beslissingen zullen moeten worden genomen tijdens deze regeerperiode. De erkenningen en licenties lopen af en ook FM zal worden afgeschakeld.

Verwacht vandaag echter geen definitieve datum voor de afschakeling. Daarvoor zijn nog te veel parameters onduidelijk.

Elke burger moet wel kunnen blijven luisteren naar de radio. Geen enkele sociale groep mag worden uitgesloten van het digitale verhaal. Radio is voor velen de voornaamste bron van informatie en moet een trouwe metgezel blijven.

De afschakeling komt steeds dichterbij. De belangrijkste factoren bij het bepalen van een concrete datum ligt bij de Vlaming zelf en ook de stem van de sector zelf is daarbij van essentieel belang. De transitie komt er met zekerheid, maar deze zal men zorgvuldig en met het nodige gezond verstand moeten voorbereiden en aanpakken.

De VRM wenst graag alle sprekers, panelleden, moderator en de aanwezigen te bedanken voor hun bijdrage en aanwezigheid op het symposium.