3.4.1 Vlaanderen in de wereld
3.4.1.1 Radio
Over het algemeen blijft het bereik van de Vlaamse radio-omroeporganisaties beperkt tot het Vlaamse grondgebied. Enkel De Persgroep dat Qmusic in augustus 2005 in Nederland lanceerde, vormt hier een uitzondering op. Ondertussen is Qmusic een vaste waarde geworden in Nederland.
Sinds 1 januari 2012 worden de uitzendingen van Radio 1 (wereldwijd) en Radio 2 (Europa) via satelliet verspreid. Voorheen zond de VRT onder de benaming Radio Vlaanderen Internationaal via de korte golf specifiek op (Vlamingen in) het buitenland gerichte programma’s uit. Alle VRT-radionetten zijn ook via het internet wereldwijd te horen.
3.4.1.2 Televisie
De meeste Vlaamse televisiebedrijven richten zich op de eigen regio. Toch bestaan er enkele uitzonderingen die zich ook tot kijkers buiten Vlaanderen richten.
Studio 100 richtte verschillende buitenlandse dochterondernemingen op in Europa. In 2008 nam Studio 100 EM Entertainment in Australië over waardoor o.a. het productiehuis “Flying Bark Productions”, dat zijn producties richt op kinderen, onderdeel werd van Studio 100 nv. Ondertussen is het als eerste Vlaamse productiehuis ook actief in Amerika. “Het huis Anubis” is een voorbeeld van een productie van Studio 100 die internationale successen boekte.
In 2017 nam Studio 100 een meerderheidsbelang in het Duitse beursgenoteerde M4e, dat onder andere de distributeur is van Nijntje.[224]
Het Vlaamse productiehuis Caviar heeft kantoren over heel de wereld: Brussel, Londen, Los Angeles, Madrid en Parijs. De Amerikaanse afdeling toonde tijdens het reclameblok van de Super Bowl in 2016 liefst zeven spots.
Een aantal van de formats die door Vlaamse productiehuizen bedacht werden, worden ook in andere landen op televisie gebracht. Een voorbeeld is “Wie is de mol?” van Woestijnvis, een productieformat dat aan meer dan vijftig landen werd verkocht of de tv-show “Benidorm Bastards” die werd uitgezonden door de Medialaan. Deze productie van het productiehuis Shelter werd aan verschillende buitenlandse zenders verkocht en won in 2011 een International Emmy Award in de categorie ‘Beste comedy’.
Vanaf 16 maart 2017 is Beau Séjour (productiehuis deMENSEN) wereldwijd te zien op Netflix. Het is de eerste Vlaamse reeks op het internationale streamingplatform.[225]
Vlaamse productiehuizen zijn ook steeds vaker actief over de taalgrens. Productiehuis deMENSEN maakt voor RTL-TVI Puis-je vous embrasser, een remake van Mag ik u Kussen? en Appels d’urgence, de Franstalige versie van De noodcentrale (productiehuis De Chinezen) dat begin dit jaar op één te zien was. RTBF heeft La vie secrête de nos enfants (Het geheime leven van 5-jarigen, productiehuis Zodiak Belgium) en een remake van Professor T. (productiehuis Skyline Entertainment) op de planning staan.[226] Professor T. werd ook al verkocht aan Nederland en Australië en kreeg een Duitse en Franse remake.[227]
In maart 2011 werd The New Flemish Primitives, een nieuw distributiebedrijf van Vlaamse formats, opgericht. Het heeft als doel aanspreekpunt te zijn voor de promotie en verkoop van Vlaamse formats in het buitenland.
Ook de tax shelter, een fiscale regeling die investeringen in de productie van audiovisuele werken aanmoedigt door een belastingvrijstelling, zorgt ervoor dat Vlaamse mediabedrijven meewerken aan voornamelijk Europese coproducties. Een voorbeeld is de serie ‘The Missing’ van de BBC, die in België opgenomen wordt.
De Vlaamse reclameregies voor televisie zijn niet echt actief buiten het Vlaamse grondgebied, met uitzondering van Transfer (zie infofragment). Sommige omroepen hebben wel activiteiten in Wallonië. Studio 100 en Dobbit TV zenden uit in Wallonië. Concentra stopte op 1 juli 2016 met zijn televisieactiviteiten in Nederland. Het doekte regionale zender TV Limburg op.
INFOFRAGMENT 27: TF1 EN TRANSFER HUWEN IN FRANSTALIG BELGIË |
Gesterkt door een aanzienlijk bereik in Franstalig België zendt de grootste Franse televisiezender TF1 vanaf september 2017 reclameboodschappen uit, specifiek gericht op Belgische kijkers. Het ging daarvoor in zee met de Vlaamse reclameregie Transfer, dat in Vlaanderen verschillende nichezenders in zijn portefeuille heeft, maar ook de regie voert in Franstalig België voor Studio 100 TV en Dobbit. TF1 polste eerst bij regies RMB (onderdeel van de openbare omroep RTBF), IP (onderdeel van de commerciële omroep RTL België) en SBS, maar die weigerden. De tv-omroepen in Franstalig België vrezen dat Belgische reclame op TF1 zal leiden tot meer concurrentie en prijzendruk op de Franstalige reclamemarkt. Die markt wordt momenteel verdeeld tussen RMB en IP. Het ontkoppelen van reclameblokken voor buitenlandse markten is geen nieuwe zet van TF1. Ze doen het bijvoorbeeld in Franstalig Zwitserland. Technisch gesproken is zo’n ontkoppeling ook niet zo moeilijk. Bovendien sluit het aan bij de trend naar meer gepersonaliseerde tv-reclame.[228] De mediaregulator van Franstalig België, CSA, heeft de Franse CSA gevraagd om haar toelatingsakkoord met TF1 om lokale advertentiewindows in België uit te zenden te herzien. De Belgische CSA wil dat TF1 aan dezelfde regels moet voldoen als de andere marktspelers in Franstalig België. Tot nog toe bereikten beide CSA’s een akkoord omtrent de regels over commerciële communicatie, maar nog niet over een eventuele contributie aan de audiovisuele productie.[229] |
De VRT is leverancier van ongeveer een derde van de programma’s (in alle genres) van het Beste van Vlaanderen en Nederland (BVN), de publieke satellietzender voor Nederlandstaligen in het buitenland. BVN zendt sinds 2016 ook via live streaming uit. Eind 2016 sloot de Vlaamse Regering opnieuw een beheersovereenkomst af opdat de VRT ook de komende vier jaar hieraan zal meewerken.
Bij de Belgische bedrijven die instaan voor de omroepsignaaltransmissie van televisie in Vlaanderen, ontplooit Proximus voornamelijk telecomgerelateerde activiteiten in een tiental landen (bv. Telindus France). Telenet nam in 2017 SFR Belux over en breidt dus zijn kabelvoetafdruk uit in Brussel, een deel van Wallonië en Luxemburg.
3.4.1.3 Geschreven pers
De Vlaamse uitgevers zijn al enige tijd actief in het buitenland of op de Franstalige markt in België.
De Persgroep en Mediahuis zijn het meest actief in Nederland. Ze zijn er zelfs de twee grootste uitgevers. Ze bezitten samen bijna 90% van de Nederlandse dagbladmarkt.
De Persgroep bezit – via haar Nederlandse dochter ‘De Persgroep Nederland’ - de Nederlandse dagbladen De Volkskrant, Het Parool, Trouw en AD. Daarnaast heeft ze zeven regionale kranten en ruim tweehonderd huis-aan-huisbladen in haar bezit.
De Persgroep is ook eigenaar van de Deense mediagroep Berlingske Media. Deze mediagroep beheert o.a. dagbladen, weekbladen, nationale en lokale radiozenders en digitale platformen.
2017 is het jaar van de grote doorbraak van Mediahuis in Nederland.
Het had in 2015 reeds NRC Media overgenomen en werd zo eigenaar van NRC Handelsblad, de ochtendkrant nrc.next en verschillende digitale varianten.
Door de transfer van verschillende producten en belangen van Corelio en Concentra in de joint venture, is Mediahuis sinds 2017 eigenaar van Concentra Media Nederland. Binnen deze onderneming zijn enerzijds Media Groep Limburg (regionale kranten De Limburger en Limburgs Dagblad) en anderzijds A&C Media (huis-aan huisbladen) te vinden. Mediahuis neemt het belang van Concentra over, die vooraf het belang van de Limburgse investeringsmaatschappij LRM in Concentra Media Nederland overgekocht had.
Ten slotte kocht Mediahuis in 2017 de Telegraaf Media Groep (TMG). Deze omvat naast de krant De Telegraaf ook Metro, verschillende regionale kranten, de tijdschriften Privé, Vrouw, AutoVisie en verschillende online platformen.
Op die manier is Mediahuis, na De Persgroep, de tweede grootste uitgever in Nederland geworden.
Roularta Media Group is dan weer zeer aanwezig in Wallonië. Het merendeel van haar tijdschriften heeft een Franstalige tegenhanger die in Wallonië wordt verspreid (Knack/Le Vif, Trends/Tendances etc.).
Roularta was tien jaar actief op de Franse markt. In 2015 verkocht het echter al haar Franse magazines en websites aan het Franse mediabedrijf Altice.
In Nederland en Duitsland is Roularta Media Group uitgever van Plusmagazine. In Duitsland brengt het ook heel wat magazines gericht op ouders, kinderen en jongeren uit.[230]
In 2016 haalde Roularta twee grote printcontracten binnen. Zo zal het drie jaar lang de helft van de Europese oplage van het Britse magazine The Economist drukken. Roularta zal eveneens de Franstalige versie van het blad Playboy drukken.
In 2017 nam Roularta het Nederlandse magazine Landleven over.
| INFOFRAGMENT 28: MEDIAHUIS KOOPT DE TELEGRAAF MEDIA GROEP (TMG) |
Mediahuis en de Nederlandse familie Van Puijenbroek brachten eind 2016 een bod uit om de aandelen van de Telegraaf Media Groep (TMG) over te nemen. De familie Van Puijenbroeck had al 41% van de aandelen van TMG. John De Mol bracht echter via zijn mediabedrijf Talpa een hoger tegenbod uit. Hij had daartoe het belang in TMG van investeringsmaatschappij Dasym (gelinkt aan John De Mol) overgenomen en aandelen bijgekocht tot een totaal belang van 20,5%. Wat volgde was een bitse overnamestrijd, die zelfs tot in de rechtbank werd gevoerd. Pas in augustus 2017 trok John De Mol zijn overnamebod in. In mei 2017 had de Nederlandse mededingingsautoriteit ACM reeds geoordeeld dat Mediahuis TMG mocht overnemen. Mediahuis versterkt door deze overname haar positie in Nederland. Ze had al NRC en de regionale kranten De Limburger en het Limburgse Handelsblad in haar portefeuille. Met De Telegraaf erbij, verwerft Mediahuis een marktaandeel van 36% in de Nederlandse dagbladmarkt. De Persgroep heeft 52% van de Nederlandse dagbladmarkt in handen. Bijna 9 op de 10 kranten in Nederland zijn dus eigendom van Belgische uitgevers. Door de overname wordt de familie Van Puijenbroek de derde aandeelhouder van Mediahuis, naast Concentra en Corelio. Mediahuis geeft hiervoor 82 miljoen euro nieuwe aandelen uit. Die komen in handen van VP Exploitatie, de beheersmaatschappij van de Nederlandse ondernemersfamilie. Die brengt in ruil haar belang in de Nederlandse krant De Telegraaf onder in Mediahuis. Het belang van VP Exploitatie in Mediahuis wordt 16,7 procent. De andere aandeelhouders zijn Corelio (50,6%) en Concentra (32,7%).[231] |
3.4.1.4 Internet
De media-activiteiten via het internet van de Vlaamse bedrijven gericht op het buitenland gaan hand in hand met hun activiteiten in andere mediavormen. Zo hebben de buitenlandse magazines, kranten, radiostations en/of televisiekanalen die in het bezit zijn van Belgische mediabedrijven vaak elk eigen websites.
Daarnaast valt te vermelden dat De Persgroep in Nederland eigenaar is van de websites Autotrack.nl, Hardware.info, Intermediair.nl, NationaleVacaturebank.nl, Tweakers.nl, en Sportnieuws.nl.
Mediahuis heeft via De Telegraaf Media verschillende websites in haar bezit. Ze wil echter af van de provocerende blog GeenStijl en bijhorende mediawebsite Dumpert.
Proxistore, waarin Roularta iets meer dan een derde van de aandelen bezit, doet in verschillende landen (België, Nederland, Frankrijk, Spanje, Canada, VS …) aan lokale online display advertising via geolocation.
Newsmonkey heeft sinds begin 2016 een Franstalige website gericht op Franstalig België.
[224] Jan De Schamphelaere, De Tijd, “Studio 100 doet overname in Duitsland”, 25 januari 2017.
[225] De Morgen, “’Beau Séjour’ eerste Vlaamse reeks op Netflix”, 25 februari 2017.
[226] Pieter Dumon, De Morgen, “Vlaamse tv scoort over de taalgrens”, 16 september 2016.
[227] Persbericht VRT, “Professor T. scoort ook in het buitenland: de reeks krijgt een Franse en Duitse versie”, 5 oktober 2016, https://communicatie.een.be/professor-t-scoort-ook-in-het-buitenland-de-reeks-krijgt-een-franse-en-duitse-versie#
[228] Wim De Preter, De Tijd, “TF1 vraagt Vlaamse hulp voor Belgische reclame”, 25 november 2016.
De Morgen, “TF1 wil Waalse reclamemarkt veroveren via VIER en VIJF”, 25 november 2016.
De Morgen, “RTBF werkt niet mee aan intrede Franse TF1 op Belgische advertentiemarkt”, 16 maart 2017.
Wim De Preter, De Tijd, “TF1 wil stevige hap uit Belgische reclamemarkt nemen”, 12 mei 2017.
[229] Robert Briel, Broadband TV News, “Belgian CSA asks questions on TF1 ad window”, http://www.broadbandtvnews.com/2017/07/16/belgian-csa-asks-questions-on-tf1-ad-window/#more-148384.
“Décrochages publicitaires de TF1: le bilan reste mitigé pour le CSA belge qui propose de nouvelles pistes pour les encadrer”, http://www.csa.be/breves/1165, geraadpleegd op 28/09/2017.
[230] De activiteiten in Nederland en Duitsland gebeuren in een joint venture met Bayard.
[231] “Mediahuis brengt Telegraaf in via kapitaalverhoging”, De Tijd, 29 september 2017.