3.4.2 De wereld in Vlaanderen

De internationalisering manifesteert zich ook in de omgekeerde richting. Doorheen de jaren hebben enkele internationale – veelal Amerikaanse/VSA – mediabedrijven zich ontwikkeld tot grote wereldwijde spelers, die ook in belangrijke mate op de Vlaamse markt actief zijn.

In Tabel 100 wordt een overzicht van de vijftien grootste mediabedrijven gegeven. De ondernemingen zijn gerangschikt volgens inkomsten uit 2015.

Tabel 100: De grootste mediabedrijven, hun inkomsten in 2015 en hun media-activiteiten

Bron: mediadb.eu, geactualiseerd via cijfers Fortune 500 en eigen onderzoek VRM

3.4.2.1       Radio

De belangrijkste radio-omroeporganisaties in Vlaanderen zijn in Vlaamse handen. Op het leveren van de muziek na, zijn er voorlopig geen grote internationale radiospelers aanwezig in de eerste schakels van de radiowaardeketen in Vlaanderen.

Radiogolven stoppen niet bij de landsgrenzen en daarom zijn buitenlandse radio-omroepen via de middengolf reeds lang in Vlaanderen beluisterbaar. Daarnaast kondigde Norkring in oktober 2015 aan voortaan ook de Engelstalige BBC World Service radio op het Vlaamse DAB+ netwerk te zullen uitzenden.

In de radiodistributiemarkt zijn vooral buitenlandse ondernemingen actief. Het betreft hier het Nederlandse Broadcast Partners en het Noorse Norkring.

3.4.2.2      Televisie

Vlaanderen kent een grote variëteit aan onafhankelijke productiehuizen, en de lokaal geproduceerde content is erg populair. De laatste jaren neemt de buitenlandse invloed in deze schakel echter toe.

Productiehuis Woestijnvis was vroeger voor 1/3 in Finse handen via de participatie van Sanoma Oyj in De Vijver Media. Door de verkoop van deze participatie aan Telenet Service Center en een bijhorende kapitaalsverhoging wordt de onderneming nu voor 50% gecontroleerd door het Amerikaanse Liberty Global.

Daarnaast blijven er een groot aantal dochtermaatschappijen van internationale huizen actief in het tv-productiesegment. Het moederbedrijf van het Vlaamse Fremantlemedia heeft wereldwijd in 22 landen dochterbedrijven en maakt deel uit van RTL Group. Deze laatste is in handen van Bertelsmann. In juni 2015 nam het Amerikaanse Warner Eyeworks over. Dit van oorsprong Nederlands productiehuis, heeft vestigingen in een vijftiental landen waaronder België, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Zodiak Belgium is een dochteronderneming van Zodiak Entertainment, dat aanwezig is in 18 verschillende landen. Het Vlaamse productiehuis Blazhoffski is een dochteronderneming van Blazhoffski Nederland. Het Nederlandse Endemol heeft een netwerk van meer dan 80 dochterondernemingen in meer dan 30 landen waaronder Endemol België.

Net zoals productiehuis Woestijnvis ging ook voor omroeporganisatie SBS Belgium het buitenlandse belang over van Finse (Sanoma) in Amerikaanse handen (Liberty Global).

Een aantal kleinere buitenlandse omroepen  zoals ESN, Fox, Nickelodeon…richten zich op Vlaanderen (ze maken bv. voor hun reclamewerving gebruik van de regie van SBS Belgium), maar zijn gevestigd in een ander land. Een recent voorbeeld hiervan is de in maart 2015 gelanceerde vrouwenzender TLC, een onderdeel van het Amerikaanse Discovery Networks. Hieronder een overzicht van buitenlandse zenders die zich via reclame richten op de Vlaamse markt en de reclameregie die ze hiervoor gebruiken.

Tabel 101: Buitenlandse omroeporganisaties gericht op Vlaanderen

Binnen het segment distributie is de buitenlandse aanwezigheid aanzienlijker. Door de overname van het VRT-zenderpark betrad het Noorse Norkring als enige DVB-T netwerkbeheerder de Vlaamse markt voor omroeptransmissie. Satellietdienstenverdeler TV Vlaanderen wordt sinds december 2009 door de Luxemburgse M7 Group gecommercialiseerd. Ten slotte is er nog de kabelverdeler Telenet dat voor meer dan de helft eigendom is van het Amerikaanse Liberty Global en Orange Belgium dat eigendom is van het Franse Orange.

3.4.2.3      Geschreven pers

De groep Sanoma Media Belgium is een dochtermaatschappij van het Finse Sanoma Oyj. De Finse groep is al een tijdje bezig met de herstructurering van haar Belgische tijdschriftenportfolio. Sanoma Media Belgium verkocht in 2015 en 2016 verschillende titels en ging nauwer samenwerken met de Nederlandse tak.

In juli 2011 werd de divisie International Media Service (IMS) opgestart. Dit is de reclameregie in België en Nederland voor de internationale mediaproducten (zowel print als digitaal) van Roularta Media Group.

Door de verkoop van de Belgische distributieactiviteiten van het Franse Lagardère aan Bpost komen deze activiteiten opnieuw in Belgische handen. Het gaat onder andere om de dagbladwinkels Press Shop en Relay en het bedrijf AMP dat de distributie van kranten en tijdschriften van uitgevers naar verkooppunten verzorgt. Deze overname moet echter nog goedgekeurd worden door de Belgische mededingingsautoriteit.

3.4.2.4      Internet

De ondernemingen die belangrijke mediagerelateerde Vlaamse websites in hun beheer hebben, zijn hoofdzakelijk Vlaamse ondernemingen.

Het internet is echter het medium bij uitstek waar zeer eenvoudig internationale media kan geraadpleegd worden. Vooral de sociale medianetwerken dienen hier vermeld te worden. Deze zijn eigendom van Amerikaanse bedrijven en zijn erg populair in Vlaanderen. Het gaat om Google Plus en YouTube (eigendom van Alphabet), Facebook en Instagram (eigendom van Facebook), Twitter en Snapchat. Door hun populariteit bij de Vlaamse mediagebruiker vloeien een groot deel van de Vlaamse advertentie-investeringen op het internet naar deze Amerikaanse bedrijven.

Naast sociale netwerken, zijn ook zoekmachines het vermelden waard. Zoekmachines zoals Google zijn voor veel Vlamingen dé toegangspoort tot het internet. Er is dus sprake van een Amerikaanse ‘gatekeeper’, waar Vlaamse mediabedrijven weinig vat op hebben.

De schakel distributie kent, zowel voor mobiel als voor vast internet, een grote internationale aanwezigheid doordat netwerkeigenaars vaak buitenlandse aandeelhouders hebben.