1.5.2 Convergentietendensen

De afbakening tussen de verschillende traditionele mediaplatformen (radio, televisie, geschreven pers en internet) is hoe langer hoe minder scherp afgelijnd. Klassieke media gaan hoe langer hoe meer in elkaar schuiven waardoor nieuwe, geavanceerde vormen ontstaan. Dit fenomeen wordt met de term ‘convergentie’ aangeduid.

Convergentie kan zich onder verschillende vormen manifesteren. Een aantal convergentietendensen worden hieronder beschreven en met een voorbeeld uit de praktijk verduidelijkt.

Om radio te beluisteren heeft de consument steeds minder nood aan een klassiek radiotoestel. Luisteraars kunnen hiervoor ook gebruik maken van televisietoestellen, smartphones, tablets …

Bij convergentie van televisie wordt vooral in de richting van telecom en dus aan geconnecteerde televisie gedacht. Geconnecteerde televisie gaat over een kruisbestuiving tussen internet en televisieomroepdiensten. Het is een verzamelnaam van toepassingen die traditionele, lineaire omroepdiensten en ander media- en randapparatuur combineren. Hieronder volgen enkele voorbeelden.

Door de opkomst van de settopboxen van de telecomoperatoren is het voor de consument mogelijk geworden om zijn favoriete programma’s na of voor de live-uitzending via “uitgesteld kijken” of preview te bekijken. De kijker kan ook kiezen waar of op welk toestel hij televisie kijkt: tablet, laptop, smartphone … Daarnaast kan de consument films en series opvragen via de on-demand-diensten van zijn abonnement. De on-demand-diensten zorgen voor een uitgebreider aanbod en kunnen bekeken worden op verschillende toestellen.

Bij Telenet worden deze geconnecteerde televisiediensten Yelo Play genoemd, bij Proximus heet dit TV Overal. Een ander voorbeeld is Stievie. In februari 2013 werd de mobiele applicatie “Stievie” gelanceerd. Met Stievie kan de consument 6 dagen nadat programma’s werden uitgezonden deze alsnog bekijken op smartphone of tablet zonder dat hij ze opgenomen heeft. De betalende applicatie bleef beperkt tot een aanbod van 10 zenders.

In augustus 2015 werd Stievie FREE aangekondigd. Hierdoor wordt het mogelijk om de vijf zenders van Medialaan gratis te bekijken. Via Stievie Free kan naast smartphone en tablet, ook via de desktop tv gekeken worden. Dit is dan weer een voorbeeld van web-tv. Hierbij wordt originele televisiecontent (kanalen/programma’s) via het internet verspreid.

Op de websites van televisieomroepen is steeds meer volledige televisie-inhoud te vinden. Via de website van VTM kan sinds 2016 zelfs live naar de omroep gekeken worden. Medialaan plaatst ook heel wat videofragmenten op YouTube.

We vermelden hier ook het Amerikaanse Netflix, dat veel Vlaamse kijkers kan bekoren. Netflix kan enkel via het internet (website of app) geraadpleegd worden en werkt met een abonnementformule. Netflix biedt geen lineaire tv aan, maar werkt met een gigantische on-demand catalogus van hoofdzakelijk Amerikaanse content. Proximus biedt de mogelijkheid om, mits extra kosten, de Netflixcatalogus te raadplegen via hun niet-lineaire diensten. Ook Telenet is hiervoor in onderhandeling met Netflix.

Door de aard van het medium (papier) kan geschreven pers moeilijk convergeren met elektronische mediaplatformen. Er zijn wel crossmediale initiatieven die vertrokken vanuit printmedia die op hun beurt tot convergentie leiden.

De Standaard lanceerde in april 2013 voor de eerste keer een digitale avondeditie van zijn krant, nl. DS Avond. De avondkrant geeft op een lichtvoetige manier een uitgebreider zicht op het nieuws van de dag. Het is enkel digitaal beschikbaar. Het is de eerste krant die deze strategie uitwerkt.

Door de hoge digitaliseringsgraad worden geschreven pers en videobeelden steeds vaker samen aangeboden via internet. Websites van kranten en tijdschriften bevatten steeds meer foto’s en video’s. Toen deredactie.be, de nieuwswebsite van de VRT, weekendinterviews wou aanbieden waar de nadruk meer op geschreven tekst stond, klonk er luid protest van de kranten. Dit initiatief werd snel stopgezet.

Om de crossmediale tendens te illustreren wordt in Tabel 46 een overzicht gegeven van een aantal Vlaamse multimediale merken en de vormen waarin zij geconsumeerd kunnen worden, gegroepeerd volgens eerste verschijningsvorm (geschreven pers/ radio/televisie).

Radio

TV

Geschreven

Pers

Website

App

Sociale media

Andere

F

a

c

e

b

o

o

k

T

w

i

t

t

e

r

I

n

s

t

a

g

r

a

m

G

o

o

g

l

e

+

Y

o

u

t

u

b

e

JOE

-

-

x

-

x

x

-

x

x

-

Klara

-

-

x

x

x

x

-

-

x

-

MNM

-

-

x

x

x

x

x

-

x

-

Nostalgie

x

-

x

x

x

x

-

-

x

-

QMusic

Q2

-

x

x

x

x

x

x

x

-

Radio 1

-

-

x

x

x

x

-

-

x

-

Radio 2

-

-

x

x

x

x

-

-

x

-

Sporza

x

-

x

x

x

x

x

x

x

-

Studio Brussel

-

-

x

x

x

x

x

x

x

-

-

Canvas

-

x

-

x

x

x

-

x

-

-

Eén

-

x

-

x

x

x

-

x

-

x

Ketnet

-

x

x

x

x

x

-

x

-

-

VIER

-

x

x

x

x

x

x

x

x

-

VIJF

-

x

x

x

x

x

-

x

-

-

Vitaya

x

x

x

x

x

x

x

x

-

-

VTM

-

x

x

x

x

x

x

x

-

-

VTMKzoom

-

x

x

x

-

x

x

x

-

-

-

De Gazet van Antwerpen

x

x

x

x

x

x

x

x

-

-

De Morgen

x

x

x

x

x

x

x

x

-

-

De Standaard

x

x

x

x

x

x

x

x

-

-

De Tijd

x

x

x

x

x

x

x

x

-

-

Het Nieuwsblad

x

x

x

x

x

x

x

x

-

-

Het Belang van Limburg

x

x

x

x

x

x

x

x

-

-

Het Laatste

Nieuws

x

x

x

x

x

x

x

x

-

-

Feeling, Feeling Wonen

x

x

x

x

x

-

-

x

-

-

Flair

x

x

x

x

x

-

x

x

-

-

Humo

x

x

x

x

x

x

x

-

-

-

Joepie

x

x

x

x

x

x

x

-

-

-

Knack

x

x

X

x

-

-

-

-

-

-

Libelle

x

x

x

x

-

x

x

-

-

-

Libelle

Lekker

x

x

x

x

-

-

x

-

-

-

Metro

x

x

 

 

-

-

 

-

-

-

P-magazine

x

x

x

x

-

-

x

-

-

-

Sport/ Voetbal

magazine

x

x

x

x

-

-

x

-

-

-

Story

x

x

x

x

-

-

x

-

-

-

Trends

x

x

x

x

-

-

-

x

Tabel 46: Overzicht multimediale merken in Vlaanderen

INFOFRAGMENT 19: PERSONALISEREN VAN MEDIACONSUMPTIE

Bij klassieke radio, tv of geschreven pers heeft de consument een beperkte controle over de inhoud van het mediaproduct. Van zodra hij een zender, krant of tijdschrift uitkiest, krijgt hij zowel toegang tot de inhoud die hem interesseert als tot inhoud die minder zijn interesse wegdraagt.

In digitale tijden gaat de controle van de consument verder: het is meer en meer mogelijk om zelf een mediaproduct samen te stellen volledig naar eigen voorkeur. Zo lanceerde De Persgroep in 2016 de app Topics. De gebruiker duidt zijn interesses aan en krijgt op basis van deze voorkeuren artikels uit de 13 Nederlandse en Vlaamse dagbladen van De Persgroep aangeboden. Ook op vlak van televisie, kan er via uitgesteld tv-kijken, platformen zoals Netflix, Stievie FREE of via de websites van de zenders, gekozen worden welke programma’s wanneer bekeken worden.

Op het internet gaan sommige belangrijke platformen zelf een personalisatie invoeren op basis van de voorkeuren die ze detecteren bij de surfer. Zo laat Google de zoekresultaten en de volgorde waarin ze gepresenteerd worden, afhangen van het profiel van de surfer, dat Google definieert op basis van het surfgedrag. Ook Facebook werkt met algoritmes. Wat een gebruiker in zijn nieuwsoverzicht te zien krijgt, is afhankelijk van wat hij of zij leuk vindt, welke berichten hij deelt of op welke berichten hij reageert. Google en Facebook maken hun algoritmes niet openbaar.

Personalisatie zorgt er voor dat consumenten naar eigen voorkeur en interesse media en nieuws kunnen consumeren en op het internet het bos door de bomen kunnen zien. Anderzijds waarschuwen critici dat gebruikers op deze manier enkel nog zien wat hen interesseert. Internetcriticus Eli Pariser spreekt van ‘the filter bubble’: internetgebruikers krijgen enkel nog te zien wat bij hen past en ontwikkelen op die manier een eenzijdig beeld op de werkelijkheid.[97]


[97] Eli Pariser (2011), “The Filter Bubble: What the Internet Is Hiding from You”.