1.3.3 Distributie: geschreven pers

De distributie van geschreven pers kan op twee manieren gebeuren: fysiek en digitaal.

Traditioneel bestond er enkel de gedrukte geschreven pers. De distributie hiervan houdt nog altijd een fysieke overdracht van elk gedrukt exemplaar in.

Er is logistieke actie vereist om het gedrukte blad tot bij de lezer te brengen. De lezer kan zich via een abonnement engageren tot regelmatige aankoop of kan beslissen om een exemplaar van een krant of een tijdschrift aan te schaffen via losse verkoop.

In het geval van een abonnement brengt Bpost of een dagbladhandelaar het dagblad of tijdschrift rechtstreeks tot bij de consument aan huis.

Sinds 1 januari 2016 is het nieuwe vijfjarige krantencontract tussen de Belgische Staat en Bpost in werking. Dit gebeurde na een aanbestedingsprocedure. Aanvankelijk hadden AMP en Belgische Distributiedienst (BD) zich ook kandidaat gesteld, maar uiteindelijke diende enkel Bpost een offerte in. Bpost ontvangt een vergoeding van maximaal 261 miljoen euro om kranten en magazines in het hele land vóór 7u30 te bezorgen. Dit bedrag zal de komende jaren dalen, tot 245 miljoen euro in 2020.[69]

Indien men geen abonnement heeft, kan de consument zijn krant of tijdschrift kopen in krantenwinkels, warenhuizen, tankstations etc. De distributie van de bladen van de uitgeverij naar deze verkooppunten is voor 90% van de Belgische markt in handen van AMP, dat recent door Bpost werd overgenomen (zie infofragment).

InTabel 34: Verdelers van dagbladen en periodieke bladenwordt een overzicht gegeven van de verdelers van dagbladen en periodieke bladen in Vlaanderen.

Deltamedia, een dochteronderneming van Bpost, stond in voor de bezorging van de kranten van Mediahuis in bepaalde regio’s. Hun contract met Mediahuis wordt echter in april 2016 stopgezet. De verdeling van de kranten van Mediahuis gaat over naar Bpost. Het bedrijf Deltamedia sloot dan ook zijn deuren.[70]

Betapress is actief op zowel de Belgische als de Nederlandse markt en is onderdeel van het Nederlandse bedrijf Audax. In 2015 kwam het bericht dat de toekomst van Betapress in België onzeker was. Intussen hanteert het bedrijf (opnieuw) de merknaam Imapress in België.

Tabel 34: Verdelers van dagbladen en periodieke bladen

Jaarlijks voelen veel zelfstandige krantenwinkels zich gedwongen om te stoppen met hun activiteiten. Redenen die aangehaald worden zijn de verminderde losse verkoop van kranten en tijdschriften en van loterij- en tabaksproducten. Het online gokken zit in de lift en er is concurrentie van andere types verkooppunten zoals tankstations en supermarkten.[71] Daarnaast klagen veel krantenwinkels over de hoge transportkosten die AMP factureert aan de winkels alsook haar strikte terugnamevoorwaarden.[72]

VFP, de Vlaamse Federatie van Persverkopers, is de voornaamste beroepsorganisatie van de sector. Perstablo is de Vereniging voor Pers-, Tabak- en Lottoverkopers. Ten slotte is er ook nog het forum perswinkel.be, een gezamenlijk initiatief van enkele zelfstandige dagbladhandelaars.

Gratis bladen kunnen verspreid worden op verschillende wijzen. Sommige bladen worden verdeeld in displays die opgesteld staan in het straatbeeld, in winkels of in treinstations. Vooral via die laatste mogelijkheid is Metro erin geslaagd een aanzienlijk publiek te bereiken.
Andere gratis bladen worden via huis-aan-huis-bedeling verdeeld. In Tabel 35vindt de lezer de belangrijkste verdelers van gratis pers in Vlaanderen terug.

Tabel 35: Verdelers gratis pers

Tegenwoordig bestaan er ook online mogelijkheden tot het verspreiden van geschreven pers. Alle kranten en de meeste tijdschriften hebben enerzijds een digitale variant van het gedrukte blad en anderzijds een website die vaak meerdere malen per dag wordt geüpdatet. Deze kunnen beiden ofwel rechtstreeks via de website, ofwel via een app (voor tablet en smartphone) worden geraadpleegd.

Ook online kan een lezer kiezen voor ofwel een abonnement ofwel losse verkoop. Sommige mediahuizen hebben de verkoop van de abonnementen of losse verkoop gecentreerd op één of meerdere platformen. Sanoma Media Belgium nv heeft bijvoorbeeld de website magstore.be om een abonnement aan te vragen en ook een app ‘Magstore’ waarmee verschillende magazines via de tablet gelezen kunnen worden. Roularta Media Group nv stimuleert zijn geschreven persproducten via abonnementen.be.

De meeste kranten- en tijdschrifttitels hebben afzonderlijke apps voor hun digitale editie. Daarnaast hebben de kranten vaak nog een app waar gratis nieuwsberichten gelezen kunnen worden, vergelijkbaar met de website van de krant. In 2016 werden nieuwe apps gelanceerd voor onder andere Het Nieuwsblad en De Tijd. Tabel 36 en Tabel 37 geven een overzicht van apps gelinkt aan respectievelijk dagbladen en periodieke bladen.

Tabel 36: Apps dagbladen

Tabel 37: Apps periodieke bladen

Om de app bij de lezer te brengen, zijn de uitgevers en lezers toegewezen op een derde partij, namelijk de uitbater van de appstore (appwinkel). De belangrijkste appstores zijn deze van de grote Amerikaanse bedrijven Google (Google Play), Apple (iOs App Store) en Microsoft (Windows Store).

Sociale media spelen eveneens een belangrijke rol in het verspreiden van het ‘product’ van de uitgeverijen. Zo zou 50% van de bezoekers van de nieuwssites van uitgevers via Facebook daar terecht komen.[74] Op Facebook kunnen uitgeverijen er voor kiezen om ofwel binnen het Facebook platform artikels te publiceren (Instant Articles) ofwel links te plaatsen naar de eigen website. Ook Twitter, Instagram en Snapchat worden regelmatig gebruikt door de verschillende dag- en periodieke bladen. De verschillende sociale media komen uitgebreider aan bod in het volgende deelhoofdstuk ‘Internet’.

Verschillende kranten en tijdschriften sturen ook nieuwsupdates via mail.