1.6 Besluit hoofdstuk 1

In dit eerste hoofdstuk werd de Vlaamse mediasector afgebakend door na te gaan welke spelers in welke mediasegmenten actief zijn.

Wat radio betreft loopt er momenteel een erkenningsronde voor lokale radio-omroeporganisaties. Er is ook juist een erkenningsronde voor netwerkradio-omroeporganisaties afgerond. Op 1 januari 2018 zouden de erkende organisaties in principe moeten starten met uitzenden. Er zijn vier frequentiepakketten voor netwerkradio’s toegewezen aan SBS Media Belgium nv (S-radio), Vrije Brugse Radio Omroep bvba (VBRO), CFM nv (HIT!) en B.G.-Consulting nv (Stadsradio Vlaanderen). Voor lokale radio’s zijn er 123 frequentiepakketten beschikbaar. 35 vzw’s werden al erkend als lokale radio-omroeporganisatie omdat ze voor hun frequentiepakket de enige kandidaat waren. Na de erkenning dienen deze organisaties bij de VRM nog een zendvergunning aan te vragen per frequentie uit het hen toegekende frequentiepakket.

De licenties voor de landelijke en regionale private radio-omroeporganisaties werden verlengd met vier jaar. Ze worden wel decretaal verplicht om vanaf 1 september 2018 ook uit te zenden via DAB+. Momenteel zenden Qmusic en Joe al uit via DAB+.

Studio Brussel begon met het maken van audiovisuele docureeksen. Zeker via het internet is het voor radiozenders relatief eenvoudig om video’s te verspreiden. Zenders die deel uitmaken van een multimediale mediagroep hebben hier bovendien al de juiste kennis en mensen voor.

Op tv-vlak verkreeg het project omtrent adresseerbare reclame van Proximus en Telenet de goedkeuring van de Privacycommissie. Ze kwamen overeen rekening te houden met de strengere Europese vereisten inzake gegevensbescherming die in werking treden vanaf mei 2018. Nieuwe klanten van de operatoren zullen hun expliciete toestemming moeten geven als ze bepaalde gegevens willen delen volgens het opt-in-principe.

Bij de lineaire tv-omroepen is er een tendens van duidelijke doelpubliekprofilering merkbaar: bv. KADET (jongens tussen acht en twaalf), CAZ (mannenzender), Q2 (jonge gezinnen) en ZES (Amerikaanse films en series). Het lijkt erop dat zenders meer op niches focussen om beter in te spelen op de advertentiemarkt. Ook de kleinere zenders richten zich op een bepaald doelpubliek. Voorbeelden zijn Kanaal Z, Actua TV en Njam!. Midden juli 2017 startte met Eclips TV een nieuwe themazender die zich richt op senioren en mantelzorgers.

Ook de openbare omroep wil beter inspelen op niches. Het wil een nieuw lineair tv-kanaal starten, Ketnet Jr., gericht op de allerkleinsten. Deze nieuwe dienst werd niet gedekt door de beheersovereenkomst waardoor de VRM een advies hieromtrent moest bezorgen aan de Vlaamse Regering. De Vlaamse ministerraad besliste tot bijkomend overleg met de betrokken actoren alvorens een definitieve beslissing te nemen.

Deze doelpubliekprofilering lijkt echter slechts in beperkte mate verbetering te brengen in de advertentieopbrengsten. De populariteit van buitenlandse videodiensten en platformen, waardoor een deel van de reclame-inkomsten wegvloeit naar het buitenland, de groei van niet-lineaire en online kijkvormen en de mogelijkheid om reclame door te spoelen via de set-top box, zetten druk op de reclame-inkomsten van de klassieke omroepen. De zenders onderhandelen momenteel met de distributeurs over een nieuw inkomstenmodel.

Ook sommige regionale omroepen hebben het financieel moeilijk. Naar aanleiding van een kritische studie over de Vlaamse regionale televisie-omroepen werden de samenwerkingsovereenkomsten tussen de regionale omroepen en de Vlaamse overheid en de decretale bepalingen inzake regionale omroep herbekeken. In juli 2017 werd er een conceptnota regionale televisieomroepen goedgekeurd door de Vlaamse Regering.

Op distributievlak zijn er in Vlaanderen slechts enkele spelers. Desondanks keurde de Belgische Mededingingsautoriteit (BMA) op 12 juni 2017 de geplande overname van Coditel Brabant bvba en haar dochter Coditel SARL door Telenet Group bvba goed. De BMA heeft de transactie goedgekeurd onder voorwaarden die ervoor zorgen dat Orange toegang heeft tot het kabelnetwerk van SFR.

Er zijn nog andere initiatieven om de distributiemarkt concurrentiëler te maken. Momenteel herziet de VRM dan ook zijn marktanalyse. De VRM komt tot de conclusie dat de retailmarkten voor televisieomroep gekenmerkt blijven door een tekort aan concurrentie en legt maatregelen op. Het ontwerp van beslissing werd eerst ter raadpleging voorgelegd. Die liep tot en met 29 september 2017. Na verwerking van de reacties gaat het ontwerp nog naar de Belgische concurrentiewaakhond en de Europese Commissie.

Vanaf 1 juli 2017 ging op federaal initiatief het Easy Switch-project van start. Dit maakt het, o.a. voor consumenten van bundels met digitale televisie, eenvoudiger om van operator te veranderen. De operatoren moeten de overschakeling immers zelf regelen.

Door het goed ontwikkelde breedbandnetwerk slagen OTT-spelers erin succesvol te zijn in Vlaanderen. Alle schakels in de waardeketen kunnen nu content rechtstreeks aanbieden aan eindgebruikers. Voorbeelden hiervan zijn Lumière, een rechtenhouder, en  Amazon Prime. Begin 2017 lanceerde de openbare omroep VRT NU, een videosite waarop je live de VRT-kanalen kan bekijken, alsook verschillende programma’s kan herbekijken. Eind augustus 2017 herlanceerde Medialaan Stievie Premium.

De titels op de Vlaamse krantenmarkt blijven al jaren dezelfde. Een verschuiving valt wel te noteren op vlak van eigendom: het aandeel van Concentra in Mass Transit Media (uitgeverij van Metro) werd overgenomen door Mediahuis. De magazinemarkt daarentegen blijft onstabiel. In 2017 stopten opnieuw enkele Vlaamse magazines, met name P-magazine, Joepie en Royals. Joepie bestaat wel nog als subsite op hln.be. De gratis krant De Streekkrant veranderde van naam en heet nu Deze Week.

De geschreven pers heeft een prominente digitale aanwezigheid. Naast het inzetten van eigen apps en websites, maken Vlaamse kranten en tijdschriften ook gebruik van de sociale media. Hln.be lanceerde in 2017 zelfs een wekelijkse voetbaltalkshow op haar website (in de vorm van een webcast), samen met proximus-sports.be.

Op het terrein van distributie ten slotte, werd de overname goedgekeurd door Bpost van zowel distributeur AMP, dagbladwinkels Press Shop en Relay als pakjesnetwerk Kariboo! van het Franse Lagardère. Bpost bracht een aantal van deze activiteiten onder bij een nieuwe dochter ‘Ubiway’.

De mogelijkheden van het internet worden door de verschillende mediavormen intensief gebruikt. Sociale media, websites en apps zijn de vaste verlengstukken geworden van heel wat mediamerken uit radio, tv en geschreven pers. Er zijn de laatste jaren ook nieuwswebsites (vb. newsmonkey, Apache) en webmagazines (vb. Charlie magazine) ontstaan die enkel een internetbestaan hebben en geen link hebben met een ander mediaproduct of met een traditionele mediagroep.

Op het internet zijn het echter voornamelijk buitenlandse bedrijven die de sleutelposities in handen hebben. De populairste sociale media, appwinkels en zoekmachines in Vlaanderen zijn eigendom van Amerikaanse bedrijven. Dit heeft enkele minder positieve gevolgen voor de Vlaamse mediasector. Om deze concurrentie het hoofd te bieden, gaan Vlaamse reclameregies steeds vaker samenwerken op vlak van online reclame. Zo zijn er gezamenlijke initiatieven als Buymedia.be en Mobilepremium.

Online wordt ook steeds naar nieuwe advertentiemogelijkheden gezocht, zoals bijvoorbeeld native advertising  en influencer marketing. Bij ‘traditionele’ internetadvertenties zijn er immers mogelijke efficiëntieverliezen door o.a. het verschijnen op twijfelachtige internetpagina’s of youtube-kanalen, frauduleuze clicks en reclamefilters (adblockers). Deze nieuwe vormen van reclame zijn echter moeilijker te identificeren als reclame, wat voor controverse zorgt.

Een noemenswaardige wijziging in 2017 is de overname van de websites zita.be en vandaag.be door Mass Transit Media (uitgever van de gratis krant Metro). Deze worden overgenomen van Telenet.

Convergentie en crossmedialiteit zijn een courante zaak geworden in het Vlaamse medialandschap. Merken zijn de belangrijkste ankerpunten geworden, en worden probleemloos van de ene mediavorm naar de andere mediavorm geëxporteerd.

Louter op basis van de deelnemers op het speelveld hebben we reeds indicaties dat de verticale en crossmediale integratie in de Vlaamse mediasector toeneemt. Distributeurs doen aan contentcreatie, en aggregatie. Aggregator Medialaan slaat met Stievie en Mobile Vikings het distributiepad in. Regies werken samen om zoveel mogelijk data en aggregatoren te kunnen bundelen. De meeste klassieke mediaproducten kennen ondertussen een online variant in de vorm van een website, een app en/of een aanwezigheid op sociale media. Deze integratietendensen zullen in het derde hoofdstuk verder gekwantificeerd worden.

In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de horizontale concentraties op basis van het aantal aanwezige spelers die doorheen het hoofdstuk werden bestudeerd.

 

Content

Aggregatie

Distributie

Radio

 

Landelijke radio-omroeporganisaties

Radiosignaaltransmissie

Lokale radio-omroeporganisaties[115]

Televisie

Facilitaire bedrijven

Televisieomroeporganisaties (lineair en niet-lineair)

Dienstenverdelers & netwerkbeheerders

Productiehuizen

Exploitatiemaatschappijen regionale televisie

GP

Pers- en fotoagentschappen

Uitgevers dagbladen

Distributeurs pers

Uitgevers gratis pers

Uitgevers periodieke bladen

Internet

 

 

Websites

ISP/netwerkaanbieders

Mobiele operatoren

Sociale media-accounts

Sociale media netwerken

Apps

App stores

Figuur 9: Horizontale concentratie op basis van aantal spelers waardeketen

Legende:

Aantal Spelers

 

>50

11-50

1-10



[115] Bij de lokale radio’s is er sprake van ketenvorming. Dit zien we niet terug in de tabel omdat hier enkel de lokale radio’s geteld werden en niet de structuren achter deze radio’s. Elke lokale radio wordt uitgebaat door een andere vzw, maar een natuurlijke persoon kan voorzitter zijn van meerdere vzw’s. En dus in de praktijk meerdere lokale radio’s uitbaten.