1.1.1. Contentleveranciers

Radioprogramma's bestaan uit een combinatie van originele redactionele bijdragen en muziek. Op regelmatige tijdstippen wordt er ook reclame uitgezonden.

1.1.1.1 Redactionele bijdragen

Radio is vaak sterk verticaal geïntegreerd in het eerste deel van de productketen. Meestal worden de uitzendingen live vanuit de studio's van de radio-omroeporganisaties verzorgd door medewerkers die in dienst zijn van de radio-omroepen of worden vooraf opgenomen bijdragen in het programma geïntegreerd.

Een belangrijke component van de redactionele bijdragen betreft de nieuwsuitzendingen waarvoor radiojournalisten instaan.

Journalisten zijn vaak actief via verschillende media. Het is niet mogelijk om het aantal journalisten die louter met radio bezig zijn af te bakenen. In 2015 zijn er volgens de Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) 2.577 geregistreerde Vlaamse beroepsjournalisten actief waarvan 705 omroepjournalisten.[4]

1.1.1.2 Muziek

Muziek kan gezien worden als een belangrijke "grondstof" voor de aanmaak van radioprogramma's.

Er dient door de radio-omroepen betaald te worden voor de uitzending van muziek, onder de vorm van auteursrechten (via onder andere SABAM - de Belgische Vereniging van Auteurs, Componisten en Uitgevers).

Met een aantal leveranciers van radiosignaaltransmissiediensten (bv. de kabel) heeft SABAM rechtstreekse afspraken over vergoedingen die worden betaald om aan de auteursrechtelijke verplichtingen te voldoen.

Ten slotte moeten ook bepaalde categorieën uitbaters die voor publiek toegankelijk zijn (zoals horecazaken, winkels, beoefenaars van vrije beroepen, organisatoren van evenementen ...) een vergoeding betalen aan auteurs en ook aan uitvoerders en producenten (de zgn. billijke vergoeding).

De wettelijke basis hiervoor werd vastgelegd in de Wet van 30 juni 1994 betreffende het auteursrecht en de naburige rechten en de Wet van 19 april 2014 houdende de invoeging van boek XI, "Intellectuele eigendom" in het Wetboek van economisch recht en houdende invoeging van bepalingen eigen aan boek XI in de boeken I, XV en XVII van hetzelfde Wetboek, BS 12 juni 1994 (errata BS 27 juni 2014) en K.B van 19 april 2014 tot bepaling van de inwerkingtreding van de wet van 19 april 2014 (BS 12 juni 2014). De modaliteiten die hiervoor gelden worden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad.

Hoewel muziek in veel programma's het merendeel van de zendtijd vult, valt het bestuderen van de economische logica die schuilt achter de aanmaak van muziekopnamen buiten het opzet van dit rapport. Bovendien wordt de auteursrechtenwetgeving vanuit de federale bevoegdheid opgevolgd.

 1.1.1.3 Reclame

Een derde soort inhoud van radio-omroep betreft reclameboodschappen.

De verkoop van reclameruimte zorgt voor het merendeel van de inkomsten van de particuliere radio-omroepen en ook de openbare omroep wordt gedeeltelijk gefinancierd met reclame-inkomsten.

Het Mediadecreet somt een aantal regels op betreffende radioreclame: radioprogramma's mogen worden onderbroken voor reclame maar die moet duidelijk herkenbaar zijn en moet kunnen worden onderscheiden van redactionele inhoud.

Voor de Vlaamse openbare omroep VRT geldt een andere regeling. In de beheersovereenkomst met de Vlaamse overheid werd een regeling ten aanzien van de opbrengsten uit commerciële communicatie (waaronder radioreclame, radiosponsoring, televisiesponsoring, sponsoring niet-uitgezonden evenementen, internetreclame en financiële productplaatsing) vastgelegd[5].

De VRT mag jaarlijks netto maximaal 68,4 miljoen euro omzet uit deze activiteiten genereren (vanaf 2013 jaarlijks geïndexeerd). Als de bovengrenzen overschreden worden, moet de VRT het bedrag van de overschrijding aan de overheid terugbetalen. Anderzijds is door de Vlaamse overheid voor de commerciële communicatie en de boodschappen van algemeen nut (BAN) een gegarandeerde minimumgrens bepaald (= 85% van het plafond). Wanneer deze middelen onder het minimumniveau dalen, wordt de compensatieprocedure in werking gesteld en wordt het verschil door de Vlaamse Gemeenschap aan de VRT bijbetaald.[6]

De aanmaak van reclamespots gebeurt door reclamebureaus, in productiestudio's of rechtstreeks in de (lokale) radiostudio.

De commercialisering gebeurt ofwel via een interne reclameregie, zoals het geval is bij de meeste lokale radio's, ofwel via onafhankelijke ondernemingen die de externe regie verzorgen.

Hieronder wordt een overzicht gegeven van de reclameregies van landelijke en regionale omroepen en van enkele ketens van lokale radio's.

Tabel 1: Reclameregie radio  

[4] In 2014 was het totale aantal geregistreerde Vlaamse beroepsjournalisten 2.478. De stijging met +/- 100 dit jaar is normaal, in die zin dat er altijd nieuwe beroepsjournalisten bijkomen, en mensen die uit het beroep stappen niet altijd onmiddellijk worden geregistreerd. De uitzuivering van de groep gebeurt elke 5 jaar, bij de klassieke hernieuwing van alle erkenningen. Het cijfer van 2015 (2.577) moet m.a.w. worden vergeleken met dat van 5 jaar geleden, dus 2010: toen waren 2.606 beroepsjournalisten geregistreerd in Vlaanderen.

 [5] De huidige beheersovereenkomst loopt van 2012 tot 2015. In het najaar van 2015 starten de onderhandelingen tussen de VRT en de minister van Media . Die moeten uitmonden in een beheersovereenkomst voor de komende vijf jaar.

[6] http://www.vrt.be/financieringspijlers